به تمایل زانوها به سمت داخل و خارج شدن آنها از وضعیت طبیعی، عارضه‌ی زانوی ضربدری (زانوی ایکس) یا ژنووالگوم می‌گویند. در فرد مبتلا به این ناهنجاری، زانوها بیش از حد معمول به یکدیگر نزدیک می‌شوند. در نتیجه با نزدیک شدن کندیل‌های داخلیِ ران‌ها، قوزک‌های پا و مچ‌ها از هم فاصله گرفته و ظاهر کلی پاها شبیه به ایکس یا ضربدری می‌گردد. در این مقاله به بررسی ناهنجاری زانوی ضربدری چیست؟ یا ژنووالگوم پرداخته شده و همچنین علل، تشخیص و درمان این عارضه، به طور مختصر شرح داده شده است.
به بیان ساده‌تر، در هنگام ایستادنِ یک فرد، با ساختار پای طبیعی و سالم، مچ، زانو، ران و باسن در یک راستا قرار می‌گیرند. بدین معنی که اگر با خطی، مچ پا را به لگن وصل کنیم، این خط فرضی از وسط زانوها نیز عبور می‌کند. اما در فرد مبتلا به زانوی ضربدری، این خط فرضی در قسمت خارجی زانوها قرار می‌گیرد. سپس در نتیجه‌ی نزدیک شدن غیر طبیعی زانوها به یکدیگر، فاصله‌ی عرضی مچ‌ها نیز، افزایش می‌یابد.
فهرست مطالب
اگر تا به امروز ویزیت نشده اید لطفا فرم زیر را تکمیل نمایید تا همکاران ما با شما تماس گرفته و زمان ویزیت آنلاین رایگان را با شما هماهنگ نمایند.
عارضه‌ی زانوی ضربدری در کودکان، شیوع بیشتری دارد. البته این عارضه به طور معمول، حداکثر تا سن ۳ تا ۵ سالگی، با رشد کودک، اصلاح خواهد شد. متاسفانه این ناهنجاری در اندکی از کودکان (تقریبا یک درصد از کودکان زیر ۷ سال)، بهبود نیافته و تا دوران نوجوانی و جوانی، فرد را درگیر می‌نماید. همچنین ممکن است برخی از بزرگسالان به دلیل مشکلات جسمانی مختلف، در طول زندگی به این عارضه دچار شوند.
ناهنجاری زانوی ضربدری به علت‌های مختلفی بروز می‌کند؛ و می‌تواند در طولانی مدت، کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد. در برخی موارد، یکی از علل بالقوه‌ی بروز این ناهنجاری، مربوط به ژنتیک و الگوی توارثیِ فرد است. البته قابل ذکر است که بعضی از بیماری‌های زمینه‌ای، می‌توانند علل ایجاد زانوی ضربدری، در کودکان و بزرگسالان نیز باشند.
به طور خلاصه می‌توان به موارد زیر، به عنوان علل زانوی ضربدری یا ایکس اشاره کرد :
• اختلال در متابولیک
• ژنتیک
• چاقی و اضافه وزن، به خصوص در ران‌ها
• سوء تغذیه در کودکان
• کمبود کلسیم و ویتامین دی
• آرتروز مفاصل، مخصوصا زانو
• نشستن قورباغه‌ای یا W شکل
• عفونت مفاصل
• راشیتیسم و استئومالاسی
• راه افتادن زودرس کودک
• صافی کف پا
• کوتاهی عضلات دو سر ران یا پارگی
• شکستگی استخوان‌ها یا مفاصل
• یکنواخت بودن صفحات رشد
• پارگی رباط جانبیِ داخلی و خارجی زانو
• اختلال در الگوی راه رفتن و لنگیدن
• خشکی و عدم انعطاف مفاصل
• زانو درد و تورم مفاصل
• کوتاهی قد
• درد در قوزک پا و ران‌ها به دلیل تحت فشار بودن رباط‌ها
• در رفتن مکرر کشکک زانو
• ابتلا به آرتروز
• تغییر در شکل ظاهری پاها
• خستگی زودرس و ناتوانی در پیاده‌روی‌های طولانی
• ساییدگی لبه‌های داخلی کفش
هر یک از علائم و تظاهرات بالینی که پیش‌تر ذکر کردیم، می‌توانند نشانه‌ای برای تشخیص ابتلا به این عارضه باشند. همان گونه که می‌دانید در این ناهنجاری، فاصله‌ی بین مچ پاها، هنگام راه رفتن زیاد است. در نتیجه روی لبه‌ی داخلی پا فشار بیشتری وارد می‌شود و به همین علت ساییدگی در این قسمت کفش‌ها، بیشتر است.
هنگام مراجعه به پزشک، به غیر از توجه به موارد و نشانه‌های ظاهری، معاینه بدین صورت است :
برای تشخیص زانوی ضربدری و شدت ابتلا، فرد مراجعه کننده به پشت دراز کشیده و پاهایش را کنار هم قرار می‌دهد. در افراد مبتلا، زانوها به یکدیگر می‌چسبند، در حالی که بین قوزکها فاصله‌ی مشخصی دیده می‌شود. متخصص با اندازه‌گیری فاصله‌ی قوزکها، شدت و میزان تغییر شکل پاها را تغییر شکل پاها را تعیین می‌نماید.
زانوی ضربدری بر حسب مقدار فاصله‌ی قوزکها، به چهار نوع تقسیم می‌شود :
– نوع اول : میزان فاصله‌ی دو قوزک از هم حدود ۲/۵ سانتی متر است.
– نوع دوم : میزان فاصله‌ی دو قوزک از هم ۵ سانتی متر است.
– نوع سوم : میزان فاصله‌ی دو قوزک از هم بین ۵ تا ۷/۵ سانتی متر است.
– نوع چهارم : میزان فاصله‌ی دو قوزک از هم بیشتر از ۷/۵ سانتی متر است و عارضه بسیار شدت دارد.
انتخاب نوع درمان زانوی ضربدری، بسیار به شدت و علت عارضه وابسته است. در موارد بسیار شدید یکی از راه‌های درمانی متداول عمل جراحیست. البته روش‌های غیر جراحی بسیاری، برای بهبود و اصلاح این ناهنجاری وجود دارد، که مسیر درمان را برای مبتلایان هموارتر کرده است.
به عنوان سخن آخر، برخی از روش‌های درمان زانوی ضربدری، بدون عمل جراحی را نام می‌بریم :
– دارو درمانی
– تجویز مکمل‌ها
– کاهش وزن
– تجویز زانو بند
– استفاده از کفش و کفی طبی
– ورزش منظم و فیزیوتراپی
– حرکات اصلاحی
2 Comments
سلام
چرا مطالبتون منبع نداره؟
تشکر از پیشنهاد خوبتون حتما لحاظ میکنیم