ناهنجاری زانوی ضربدری یا زانوی ایکس، در کودکان خردسال نسبتا شایع است و حدود ۲۰ درصد کودکان سه ساله را شامل می‌شود. البته در بیشتر موارد این عارضه به مرور زمان با رشد کودک، از بین می‌رود. ولی در برخی موارد، به دلایلی خاص، این عارضه تا نوجوانی همراه با فرد، باقی می‌ماند. زانوی ضربدری یا زانوی ایکس، هم در کودکان خردسال، هم برخی از بزرگسالان ممکن است بروز کند. ما در این مقاله به بررسی علت زانوی ضربدری می پردازیم.
فهرست مطالب
یک فرد با فرم پاهای طبیعی، هنگامی که با پاهایی جفت می‌ایستد، قوزک‌ها به یکدیگر چسبیده و زانوها در راستا با کل پا قرار می‌گیرند. اگر فردی در این حالت، فاصله‌ی قابل توجهی بین مچ پاهای او ایجاد شود و زانوها حالت فشرده به هم پیدا کنند، فرد دچار عارضه‌ی زانوی ضربدری می‌باشد.
همان گونه که اشاره کردیم این عارضه در کودکان و خردسالان نسبتا رایج است و با رشد کودک اصلاح می‌گردد. البته میتوان گفت که در حدود یک درصد از کودکان، عارضه تا سنین بالاتر نیز ادامه می‌یابد. قابل ذکر است که اگر عارضه‌ی زانوی ضربدری شدت پیدا کند و به موقع درمان نشود، باعث بروز مشکلات دیگری در زندگی فرد خواهد شد.
اگر تا به امروز از ویزیت آنلاین و رایگان استفاده نکرده اید با تکمیل کردن فرم ذیل منتظر تماس همکاران جهت تعیین نوبت برای ویزیت باشید.
عارضه‌ی زانوی ضربدری به دلایل متفاوتی بروز میکند و در طولانی مدت، کیفیت زندگی فرد مبتلا را تحت تاثیر قرار میدهد. این ناهنجاری می‌تواند در کودکان، نشانه‌ای از برخی بیماری‌های زمینه‌ای باشد. یا به صورت توارثی بروز کند. در مجموع از علل ایجاد زانوی ایکس در کودکان و بزرگسالان، میتوان به موارد زیر اشاره کرد :
• کوتاهی عضله‌ی دو سر ران یا همسترینگ در افراد، باعث ابداکشن ساق پا، کاهش انعطاف، خشکی مفاصل و عارضه‌ی زانوی ضربدری خواهد شد.
• ضعف عضلات نیمه غشایی و نیمه وتری در همسترینگ داخلی.
• نشستن W شکل یا قورباغه‌ای، که بیشتر در کودکان خردسال شایع است، یکی از علل ایجاد زانوی ضربدری می‌باشد.
• زود راه افتادن کودکان و راه رفتن در فرم‌های نامناسب.
• قنداق کردن نوزاد
• آسیب و شکستگی در مفاصل و سطوح اطراف مفصل، می‌توانید منجر به این عارضه شوند.
• بروز عفونت در زانوها و مفاصل
• کلسیم تاثیر به سزایی در رشد و شکل گیری استخوان‌ها دارد. در نتیجه کمبود کلسیم مخصوصا در کودکان، منجر به بروز مشکلات مختلفی از جمله زانوی ضربدری خواهد شد.
• کف پای صاف، با ایجاد انحنا در مچ پاها، می‌تواند به ایجاد و شدت این عارضه دامن بزند.
• کوتاهی یا پارگی رباط جانبیِ داخلی و خارجی زانو
• کاهش زاویه بین سر استخوان ران (اپی‌فیز) با تنه (دیافیز).
• رشد بیشتر از حد معمولِ کندیل داخلی ران، نسبت به کندیل خارجی
• آسیب دیدگی در ناحیه رشد استخوان تیبیا یا ساق پا.
• آرتروز زانو به خصوص در بزرگسالان، هم می‌تواند دلیلی برای عارضه‌ی زانوی ضربدری باشد؛ و هم می‌تواند به عنوان عوارض ناشی از زانوی ضربدری، در فرد ایجاد شود.
• کمبود ویتامین دی، باعث بیماری نرمی استخوان یا راشیتیسم در کودکان، می‌شود. در این بیماری، استخوان‌ها نرم شده و با نیروی وارد شده از وزن بدن بر پاها، تغییر شکل خواهند داد.
• بیماری استئومالاسی با جلوگیری از معدنی شدن استخوان‌ها، منجر به نرمی استخوان در بزرگسالان خواهد شد. این عارضه نیز مانند راشیتیسم کودکان، می‌تواند عامل بروز زانوی ضربدری در بزرگسالان باشد.
• چاقی و اضافه وزن، به خصوص در دوران جوانی، با فشار مضاعفی که بر استخوان‌ها اعمال میکند، می‌تواند منجر به ایجاد زانوی ضربدری شود، یا این ناهنجاری را وخیم‌تر کند.
• برخی از زنان که لگن عریض‌تری دارند، با افزایش زاویه‌ی استخوان ران، ممکن است با این عارضه روبرو شوند.
• زمینه‌ی ارثی، ژنتیک و سابقه‌ی زانوی ضربدری در خانواده نیز می‌تواند، علتی برای بروز توارثیِ این عارضه عنوان شود.
انتخاب نوع درمان برای این عارضه، ارتباط مستقیمی با شدت و علت بیماری خواهد داشت. با این حال درمان‌های معمول به شرح زیر است :
– دارو درمانی و تجویز مکمل‌ها
– کاهش وزن بیمار
– تجویز کفش و کفی طبی
– ورزش منظم و حرکات اصلاحی
– در موارد شدید، جراحی
سخن آخر
زانوی ضربدری در کودکان ۳ تا حداکثر ۵ سال، خود به خود اصلاح و رفع می‌شود. اما در صورتی که این ناهنجاری تا سن ۷ سالگی باقی بماند، باید به متخصص مراجعه و درمان را آغاز نمود.
زانوی ایکس یا ضربدری می‌تواند در بزرگسالان نیز، به دلایلی که پیش‌تر ذکر کردیم، ایجاد شود. در این مورد لازم است برای جلوگیری از عوارض و مشکلات دیگر، سریعا به درمان عارضه، اقدام کرد. البته قابل ذکر است که بزرگسالان در پروسه‌ی درمانی خود، باید صبر و استمرار بیشتری داشته باشند. به طور کلی مراحل بهبود عارضه‌های استخوانی از قبیل زانوی ضربدری، در کودکان سریع‌تر به ثمر می‌نشینند؛ چون استخوان‌های آنها انعطاف بیشتری دارند و هنوز رشد خود را کامل نکرده اند.
