عصب سیاتیک چیست؟

عصب سیاتیک به مجموعه رشته‌های عصبی اطلاق می‌شود که از مهره‌های پایینی ستون فقرات منشأ گرفته و با به هم پیوستن، یک رشته عصب واحد را در ناحیه باسن تشکیل می‌دهند و با پراکنده شدن مجدد، تمامی اندام تحتانی (پاها) را عصب رسانی می‌کنند.

درد سیاتیک نتیجه یک مشکل عصبی در ناحیه پایین کمر (ستون فقرات) یا عصب تحت فشار (گیر افتادگی) در لگن یا باسن است.

علائم درد عصب سیاتیک

• درد (درد شدید در پایین کمر)
• درد در پاها
• بی‌حسی و کرختی در اندام تحتانی
• ضعف عضلانی
• نقص در راه رفتن
• اختلالات حسی
• گرما و سرما یا سوزن سوزن شدن یا احساس سوزش در پاها
• اختلال در رفلکس
• خواب‌رفتگی (گزگز شدن) اندام تحتانی که می‌تواند در اثر تحریک اعصاب سیاتیک ایجاد شود (بخصوص در عصب کمری L4 و L5 و اعصاب ساکرال S1، S2 و S3)

آناتومی عصب سیاتیک

اعصابی که با عصب سیاتیک درگیر هستند، شامل اعصاب L4-L5-S1-S2-S3 می‌باشند که به انتهای عضلات لگن متصل هستند.

فرم ویزیت آنلاین و رایگان

اگر تا به امروز از ویزیت آنلاین و رایگان استفاده نکرده اید با تکمیل کردن فرم ذیل منتظر تماس همکاران جهت تعیین نوبت برای ویزیت باشید.

آسیب و اثر سیاتیک چگونه می‌تواند باشد؟

سیاتیک می‌تواند به طور ناگهانی شروع شود و علائم ممکن است متناوب یا ثابت باشند. علائم ممکن است با افزایش فشار داخل شکمی (به عنوان مثال سرفه) بدتر شود.

شایع‌ترین علت سیاتیک فشرده شدن عصب سیاتیک (ریشه‌های عصبی L4، L5، S1، S2، S3) توسط دیسک است.

علل دیگر عصب سیاتیک می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تنگی کانال نخاع
• اسپوندیلوزیس: آرتروز مفاصل ستون فقرات تحریک کننده ستون فقرات (آسیب مهره‌های کمری)
• گیرافتادن عصب: عضلات در باسن و کمر ممکن است عصب سیاتیک را فشرده کرده و باعث درد شوند.
• التهاب و تورم ناشی از ورم مفاصل، شکستگی‌ها، لغزش مفصل یا عفونت‌ها می‌توانند در اثر التهاب لگن و عضلات ناحیه باسن ایجاد شوند.
• مشکلات عروقی: به دلیل افزایش حجم خون در ستون فقرات در اواخر مراحل حاملگی، ممکن است فضای ثابت داخل نخاع باریک باشد و باعث فشرده‌سازی اعصاب شود.
• مکانیسم‌های سیستم عصبی مرکزی: سكته مغزی، خونریزی مغزی یا اسكلروز می‌تواند باعث درد در ناحیه سیاتیک شود.

• آسیب‌های همراه با ضربه:

آسیب به عضلات همسترینگ (عضلات پشتی) در قسمت پروگزیمال ( نزدیک به باسن) و یا آسیب اوالژن (کنده شدن ضریع استخوان)

 فشرده شدن عصب سیاتیک در اثر التهاب و خونریزی در اطراف تاندون آسیب دیده

• آسیب‌های مربوط به زنان و زایمان آن‌ها:

بارداری خارج رحمی، کیست تخمدان و بارداری ممکن است منجر به درد سیاتیک شود. مطالعات نشان داده‌اند که این مشکلات بر سمت راست بدن بیشتر تأثیر می‌گذارند.

• علل نادر بروز سیاتیک:

 استئوکندروما یا تومور استخوان می‌تواند بر ستون فقرات کمر و گردن استخوان ران تأثیر بگذارد و در نتیجه می‌تواند منجر به فشرده شدن عصب سیاتیک شود.

نشانه بارز سیاتیک درد است.

سیاتیک و انواع درد آن:

• ممکن است تیز و حاد باشد، مانند شوک الکتریکی و یا ناراحتی و تیر کشیدن یا بی حسی احساس شود.
• درد نتیجه تحریک عصب سیاتیک است. همان‌طور که گفته شد، می‌تواند ثابت یا متناوب باشد.
• درد ممکن است با حرکات خاصی مانند سرفه یا عطسه بدتر شود (این حرکات باعث افزایش فشار داخل شکمی می‌شوند).
• نشستن، خم شدن، ایستادن طولانی مدت یا برخاستن از وضعیت نشستن، می‌تواند درد را افزایش یا کاهش دهد.

راه‌های تسکین درد عصب سیاتیک:

وضعیت خوابیده به پشت، فشار بر دیسک را کاهش می‌دهد و همچنین باعث کاهش درد می‌شود.

درد در قسمت پشت، باسن، زانو و پا نیز احساس می‌شود؛ اما فقط به یکی از پاها انتقال می‌یابد و می‌تواند منجر به کاهش قدرت، رفلکس‌ها و احساس درد در طول عصب شود.

همچنین اختلال عملکرد روده یا سوء هاضمه علائم مکرر عصبی است.

سیاتیک ممکن است در اثر فشار زیاد یا تحریک اعصاب L4، L5، S1، S2 و S3 ایجاد شود.

علائم سیاتیک بستگی به این دارد که کدام عصب فشرده یا تحریک می‌شود.

L4: هنگامی که عصب L4 فشرده یا تحریک می‌شود، بیمار احساس درد، سوزن سوزن شدن و بی حسی در ران را دارد. همچنین بیمار هنگام صاف کردن پا احساس ضعف می‌کند و ممکن است دارای یک رفلکس تند و تیز در زانو باشد.

L5: هنگامی که عصب L5 فشرده یا تحریک می‌شود، ممکن است سوزن سوزن شدن و بی حسی به پا و انگشتان پا منتقل شود.

S1: هنگامی که عصب S1 فشرده یا تحریک می‌شود، بیمار احساس درد، سوزن سوزن شدن و بی حسی در قسمت بیرونی پا می‌کند. همچنین بیمار هنگام بالا بردن پاشنه پا از زمین و ایستادن بر روی نوک پنجه ضعف را حس می‌کند. رفلکس لرزش مچ پا ممکن است کاهش یابد.

چگونه سیاتیک را درمان کنیم؟

تشخیص پزشکی وجود سیاتیک

• بیرون زدگی (فتق) دیسک
• سرخوردگی یا شکستگی و ترک خوردن مهره‌ها
• آرتروز مفاصل بین مهره‌ای ستون فقرات
• کمردرد بدون دلیل
• سندرم پیریفورمیس
• مشکلات عضلانی (اسپرین، اسپاسم،…)
• مشکلات عروقی (احتقان، سندرم محفظه)
• ادم و التهاب مزمن

روش‌های تشخیص

علائم بیمار:

• شکایت از انتشار درد در پا که از یک الگو پیروی می‌کند.
• درد در زیر زانو به طور کامل، به داخل پا انتقال می‌یابد.
• روش‌های خاصی که برای یافتن توزیع درد استفاده می‌شوند.
• بیماران از کمردرد شکایت می‌کنند که معمولاً این درد در ساق پا شدیدتر است.
• ممکن است بیماران علائم حسی خاصی را گزارش دهند.

به طور کلی، اگر یک بیمار از درد در یک پا شکایت کند و نتیجه مثبتی در یک یا چند آزمایش عصبی داشته باشد و نشان دهنده تنش ریشه عصبی باشد، تشخیص سیاتیک توجیه می‌شود.

استفاده از تصویربرداری برای تأیید تشخیص بیماری سیاتیک خیلی سودمند نیست. تصویربرداری ممکن است در بیمارانی که علائم درد شدید دارند و به مدت 6-8 هفته به درمان فیزیکی پاسخ نمی‌دهند علت اصلی ایجاد کننده سیاتیک را نشان دهد.

معاینات

• آزمایش عصبی
• میوتوم ها
• رفلکس‌ها (L4-S3)
• احساسات فیزیکی
• تست‌های فشار عصبی (ترجیحاً در حالت نشسته)
• تست بالا بردن پا
• آزمایش افزایش سطح
• تست سقوط
• تست تنش اعصاب استخوان ران
• ارزیابی حرکت دادن کمر

مراقبت‌های پزشکی

• سرما یا گرما اغلب در درمان سیاتیک استفاده می‌شود. معمولاً هر 2 ساعت به مدت 20 دقیقه منطقه آسیب‌دیده را گرم و یا سرد می‌کنیم.
• داروها معمولاً برای درمان سیاتیک تجویز می‌شوند، اما شواهدی از آزمایش‌های بالینی وجود دارد که نشان می‌دهد استفاده از مسکن‌ها برای تسکین درد محدود است. شواهد محدودی در مورد استفاده از داروها وجود دارد.
• در موارد حاد انتخاب جراحی سیاتیک نیز ممکن است یک گزینه باشد. این عمل جراحی سعی در حذف منشأ اصلی بروز درد دارد.
• هنگامی که علت اصلی تنگی نخاع اشکال در مهره‌های کمر است، جراحی لامینکتومی کمر توصیه می‌شود. با این عمل جراحی، قسمت کوچکی از استخوان و یا مایع دیسکی که باعث فشار عصب می‌شود، برداشته می‌شود.
• در مواردی که فتق دیسک رخ می‌دهد، میکروسدکتومی توصیه می‌شود. با این عمل جراحی برش کوچکی ایجاد می‌شود و با استفاده از ذره‌بین، بخشی از دیسک فتق شده که باعث فشار عصب می‌شود، برداشته می‌شود.

تأثیر درمان‌های فیزیکی و راه‌های درمانی

در بیشتر موارد برای درمان سیاتیک، درمان پیشگیرانه مورد استفاده قرار می‌گیرد. بااین‌حال، هنوز هم پیرامون آن اختلاف نظر وجود دارد. شواهد نشان نمی‌دهد که یک روش درمانی نسبت به روش دیگر برتر است. بنابراین ما در مورد چندین گزینه درمانی صحبت خواهیم کرد.

بخش بسیار مهم درمان می‌تواند آگاهی بخشی و آموزش بیمار در مورد سیاتیک و مشاوره دادن به او باشد. در طول درمان، دادن اطلاعات لازم به بیماران، توصیه به آن‌ها در مورد فعال ماندن و اطلاع‌رسانی در مورد روش‌های درمانی از اهمیت خاصی برخوردار است. این بسیار مهم است که بیمار از نظر جسمی مشارکتی فعال در درمان داشته باشد و بتواند مسئولیت مراحل درمانی را به عهده بگیرد.

تزریق کورتون و انجام تمرینات کششی دو گزینه درمانی هستند که هنوز به طور قطع برای درمان سیاتیک توصیه نمی‌شوند. همچنین اگر استراحت در تخت را به عنوان درمانی برای سیاتیک با انجام ندادن کارهای روزانه مقایسه کنیم، به نظر می‌رسد هیچ تفاوتی بین این دو وجود ندارد و در کوتاه مدت هیچ تفاوتی در بهبود کلی و کاهش درد و ناتوانی به وجود نخواهد آورد.

در چند مقاله ثابت شده است که طب سوزنی درد کمر را کاهش می‌دهد که سوزن‌هایی نازک در نزدیکی ناحیه درد وارد پوست می‌شوند. در مقالاتی نیز، کاهش درد با طب سوزنی مشاهده نشده است.

ثابت شده است که ماساژ درمانی، آب‌درمانی و حرکات اصلاحی در درمان کمردرد مفید هستند. این تمرینات درمانی باعث افزایش گردش خون، افزایش تسکین درد عضلات و آزاد شدن اندورفین‌ها می‌شوند همچنین این موارد باعث بهبود وضعیت اسکلتی عضلانی فرد شده که از مهم‌ترین عوامل به وجود آوردن مشکلات ستون فقرات در افراد است.

تمریناتی که پیشنهاد می‌شوند تمرینات کششی خم و راست شدن هستند. انعطاف‌پذیری ستون فقرات، کانال ستون فقرات را باز می‌کند و باعث بهبود عملکرد آن می‌شود. تمرینات کششی برای به عقب و جلو خم شدن هستند که برای تقویت ماهیچه‌های کمری از تمرینات خاصی استفاده می‌شود.

راهکارهای ما به بیماران:

ما به بیماران خود بهترین وضعیت را برای قرارگیری ستون فقرات کمر و لگن آموزش می‌دهیم و در تلاش هستیم تا این حالات را در حین فعالیت حفظ کنند. در صورت انجام صحیح، این تمرینات می‌توانند التهاب کمر را بهبود بخشد و مشکلات را در قسمت‌های نخاعی کاهش دهد. این عمل باعث کاهش میزان تحریک در این بخش‌ها، تسکین درد و محافظت از این منطقه در برابر آسیب‌های بیشتر می‌شود.

نمونه این تمرینات عبارت‌اند از: آرام درجا زدن و ترکیب حرکاتی مثل پل زدن.

کشش عضلات همسترینگ و عضلات باز کننده ران با تمرینات خاصی که انجام می‌شود، کاهش می‌یابد و دامنه حرکت را بهبود می‌بخشد. تمرینات مبتنی بر خمش و تمرینات تثبیت‌کننده در این برنامه گنجانده شده است. هدف از این برنامه بهبود پایداری ستون فقرات کمر در موقعیت‌های خمیده است. این تمرینات می‌توانند به ترمیم حرکت طبیعی و کاهش سوزش بر اثر فشار عصب سیاتیک کمک کنند.

برای مثال سه تمرین مهم:

کشش زانو به سمت قفسه سینه

پرس فشاری پا

حرکت چرخش به پهلوی چپ و راست (بدون وزنه)

روش‌های درمانی شامل دریافت اطلاعات درمانی و مشاوره، آب‌درمانی، تمرینات اصلاحی، منوآل تراپی و… دارای نتایج مثبت و مشابه هستند، اما در نوع انتخاب برنامه ورزشی و متخصص مورد نظر تفاوت‌هایی وجود دارد که باید به آن بسیار توجه کرد.

عصب سیاتیک کجاست

عصب سیاتیک طولانی ترین و بزرگترین عصب بدن شماست. ریشه های عصب سیاتیک شما از قسمت پایین کمر شروع می شود و از پشت هر پا می گذرد.

عصب سیاتیک شما یک عصب بلند و مهم است که درست از خارج از ستون فقرات شما شروع می شود و سپس از طریق لگن، به باسن شما و سپس به پشت هر ران در هر پا می رسد. سیاتیک یک عصب مختلط است، به این معنی که هر دو رشته حرکتی و حسی را دارد. عصب سیاتیک بزرگترین عصب بدن شما است و عصب اصلی پای شما است. به شما اجازه می دهد راه بروید، بدوید و حتی بایستید.

درد سیاتیک چیست؟

گاهی افراد اظهار می کنند یا به آنها گفته می شود که درد سیاتیک دارند. در واقع، مردم گاهی از این اصطلاح برای توصیف علائمی استفاده می کنند که در تشخیص واقعی گنجانده نشده است. آنچه در مورد سیاتیک مهم است این است که:

این یک مشکل بسیار شایع است و تقریباً همه ما در مقطعی از زندگی بزرگسالی خود از علائم آن رنج خواهیم برد.

درد سیاتیک به عارضه ای گفته می شود که باعث تحریک قابل توجه عصب سیاتیک شود و در نتیجه دردی انتشار شونده در یک یا هر دو پا ایجاد کند.

درد سیاتیک به ندرت توسط یک بیماری جدی مانند تومور، عفونت یا لخته خون ایجاد می شود.

بسیاری از اوقات، سیاتیک خود به خود یا با مداخلات پزشکی برطرف می شود.

عملکرد عصب سیاتیک چیست؟

عصب سیاتیک شما دو نوع عملکرد را انجام می دهد:

عملکرد حرکتی: به حرکت عضلات ساق و پا کمک می کند.

عملکرد حسی: به شما کمک می کند تا احساسات مختلف را در پاهای خود حس کنید.

جالب است بدانید اگرچه عصب سیاتیک شما از عضلات سرینی (باسن) عبور می کند، اما مسئول عصب دهی به این عضلات نیست و این عضلات از جای دیگری عصب دهی می شوند.

عصب سیاتیک در کجا قرار دارد؟

عصب سیاتیک درست از قاعده ستون فقرات شما (ناحیه کمری خاجی) شروع می شود و از بالای عضلات سرینی (باسن)، پشت ران ها (همسترینگ) و ساق پاها (ساق پا) عبور می کند.

عصب سیاتیک شما چقدر بزرگ است؟

جایی که عصب سیاتیک شما در قسمت پایین کمر شما شروع می شود تنها حدود 1 سانتی متر (1/2 اینچ) عرض دارد. همانطور که عصب به سمت پایین پاهای شما کشیده می شود، کمی ضخیم تر می شود و در کلفت ترین قسمت، عصب سیاتیک شما حدود 2 سانتی متر (کمتر از 1 اینچ) قطر دارد و به اندازه یک بند انگشت است.

ریشه های عصب سیاتیک کجاست؟

پنج ریشه عصبی مختلف عصب سیاتیک شما را تشکیل می دهند:

دو ریشه عصبی از قسمت تحتانی کمر شما شروع می شود (لومبار).

سه ریشه عصبی از پایین ستون فقرات شما (ساکروم) شروع می شود.

این ریشه های عصب سیاتیک درست خارج از پایه ستون فقرات شما به هم می پیوندند و عصب سیاتیک را تشکیل می دهند. تمام ریشه های سمت چپ با هم ترکیب می شوند و عصب سیاتیک چپ شما را تشکیل می دهند در حالی که همین امر در مورد ریشه های عصب سیاتیک سمت راست هم صادق است.

شاخه های عصب سیاتیک کدامند؟

در زانوهای شما، عصب سیاتیک شما به دو شاخه اصلی تقسیم می شود:

عصب پرونئال که از قسمت خارجی زانوی شما به قسمت بیرونی ساق پای شما می رود (و همچنین به دو شاخه اصلی درست زیر زانو تقسیم می شود).

عصب تیبیال که از پشت ساق پا می گذرد و تا پاشنه پا و کف پای شما امتداد می یابد.

به طور کلی عصب سیاتیک شما همچنین دارای شاخه های کوچکتری در این نواحی است:

• ران
• قسمت های داخلی ران
• ساق پا
• کف پا

عصب رسانی عضلات

عصب سیاتیک پس از عبور از سوراخ سیاتیک در لگن، مجموعه ای از عضلات را در طول مسیر خود عصب دهی می کند. در نزدیکی پشت زانو، این عصب به شاخه های تیبیال و پرونئال تقسیم می شود. هر یک از این شاخه ها حاوی فیبرهایی از ریشه های عصبی در قسمت تحتانی ستون فقرات است.

عصب سیاتیک قبل از اینکه به شاخه های متعدد تقسیم شود و در قسمت بالایی  باسن، عضله همسترینگ و سر کوتاه عضله دوسر رانی را در امتداد پشت ران عصب دهی می کند.

شاخه تیبیال عصب سیاتیک از اعصاب نخاعی L5، S1، S2 و S3 گرفته شده است و عصب رسانی به عضلات پشت ساق پا را بر عهده دارد. جزء حسی این عصب به عنوان عصب سورال به سمت پایین ادامه می‌یابد و عصب دهی بخش‌هایی از قسمت خارجی مچ پا و پاشنه پا را تامین می‌کند.

شاخه پرونئال عصب سیاتیک از اعصاب نخاعی L4، L5، S1 و S2 مشتق شده است و عصب رسانی به چندین عضله در امتداد قسمت جلویی و بیرونی ساق پا را تامین می کند. جزء حسی این عصب، حس پوست را در قسمت فضای بین دو انگشت شست و سبابه پا تامین می کند.

وظایف حرکتی عصب سیاتیک

عصب سیاتیک طیف وسیعی از عملکردهای حرکتی را فراهم می کند، از جمله تامین نیروی حرکتی عضلات ران، ساق پا و و مچ پا را. عملکردهای مهم حرکتی این عصب عبارتند از:

• اینورژن مچ پا – حرکت نزدیک شدن مچ پا به سمت خط وسط بدن
• اورژن مچ پا – حرکت دور شدن مچ پا به سمت خط وسط بدن
• دورسی فلکشن مچ پا – حرکت مچ پا به سمت بالا
• پلانتار فلکشن مچ پا – حرکت مچ پا به سمت پایین
• فلکشن انگشتان پا – حرکت انگشتان پا به سمت پایین
• اکستنشن انگشتان پا – حرکت انگشتان پا را به سمت بالا
• فلکشن زانو – خم شدن زانو
• اداکشن هیپ – به هم رساندن و نزدیک کردن ران ها / حرکت ساق پا به سمت خط وسط بدن

اگر عصب سیاتیک به هر طریقی آسیب دیده باشد، با توجه به قسمت آسیب دیده ریشه عصبی سیاتیک، ممکن است هر کدام از حرکات بالا تحت تاثیر قرار گیرد.