بیماری سکته مغزی چیست؟

بیماری سکته مغزی یک بیماری بسیار خطرناک است که در نتیجه قطع شدن جریان خون یا کاهش آن در بخش‌های مختلف مغز، رخ می‌دهد. عروق خونی که به مغز می‌رسند، مسئول اکسیژن رسانی و تامین مواد غذایی سلول‌های مغزی هستند. هرگونه اختلال در جریان خونی به مغز، می‌تواند باعث عدم تامین اکسیژن و نرسیدن مواد غذایی به سلول‌های مغزی شود که منجر به مرگ و یا ایجاد اختلال عملکردی در این سلول‌ها خواهد شد.

بیماری سکته مغزی می‌تواند به دو شکل اتفاق بیفتد:

• سکته مغزی هموراژیک
• سکته مغزی ایسکمیک

 در بیماری سکته مغزی هموراژیک رگ‌های خونی. درون مغز پاره می‌شوند و خون به صورت ناگهانی درون بافت مغزی نفوذ می‌کند که باعث تخریب و خسارت سلول‌های مغزی می‌شود. در بیماری سکته مغزی ایسکمیک، رگ خونی تامین کننده جریان خون به مغز، به صورت یکپارچه یا جزئی بسته می‌شود. این امر باعث قطع شدن جریان خون و اکسیژن به بخشی از مغز می‌شود و سلول‌های مغزی در این منطقه آسیب خواهند دید.

بیماری سکته مغزی عموماً با علائمی نظیر بی‌حسی بخشی از بدن، مشکل در گفتار، عدم تعادل و اختلال در حرکت‌ همراه است. این یک وضعیت بسیار جدی است و نیاز به مراقبت و درمان فوری دارد. در صورت بروز هر گونه علامت سکته مغزی، تماس با خدمات اورژانس و انتقال فوری به بیمارستان ضروری است.

توانبخشی بیماران پس از سکته مغزی

توانبخشی بیماران پس از سکته مغزی مهم‌ترین مرحله در بهبود و بازگشت به فعالیت‌های روزمره است. هدف اصلی توانبخشی در این بیماران، بهبود عملکرد حرکتی، توانایی‌های شناختی، استقلال و افزایش کیفیت زندگی آنها است. درمان و توانبخشی پس از سکته مغزی معمولاً به صورت چندگانه انجام می‌شود و شامل موارد زیر است:

• فیزیوتراپی: فیزیوتراپی شامل تمرینات و درمان‌هایی است که بهبود عملکرد حرکتی، تقویت عضلات، بهبود تعادل و هماهنگی حرکات را هدف دارد. این تمرینات ممکن است شامل تمرینات استقامتی، تعادل، قدرت عضلانی و تمرینات راه رفتن با استفاده از ایستگاه‌های کمکی باشد.
• آکواتراپی یا آب درمانی: توانبخشی در آب، با استفاده از خواص آب و تاثیر آن بر بدن، بهبود توانایی حرکتی و تعادل را تسهیل می‌کند. این نوع تمرینات به دلیل کاهش وزن و فشار به عضلات و مفاصل، برای بیماران پس از سکته مغزی مناسب است.
• توانبخشی شناختی: برای بهبود توانایی‌های شناختی مانند افزایش حافظه و تمرکز استفاده می‌شود. این شامل تمرینات مغزی، بازی‌های شناختی، مطالعه و تمرینات حل مسئله است.
• کاردرمانی: در این نوع توانبخشی، هدف اصلی افزایش استقلال و توانایی بیمار در انجام وظایف روزمره و حرفه‌ای است. بیمار با استفاده از تمرینات و استراتژی‌های خاص، مهارت‌های لازم برای انجام فعالیت‌های روزانه و شغلی را بهبود می‌بخشد.
• حمایت روانشناختی: برای مدیریت استرس و اضطراب ناشی از تحمل بیماری و تغییرات در زندگی پس از سکته مغزی، حمایت روانشناختی و مشاوره می‌تواند مفید باشد. این شامل جلسات فردی یا گروهی با روانشناس یا مشاور است.

توانبخشی بعد از سکته مغزی نیاز به تعامل چند متخصص از جمله فیزیوتراپیست، مشاور روانشناختی، متخصص توانبخشی و پزشک دارد. برنامه توانبخشی به صورت شخصی‌سازی شده بر اساس نیازها و قابلیت‌های هر فرد تنظیم می‌شود و به مرور زمان قابل تغییر و تنظیم است.

تحقیقات صورت گرفته در رابطه به توانبخشی پس از سکته مغزی

همان طور که در بالا نیز گفته شد، توانبخشی پس از سکته مغزی بسیار حائز اهمیت است.  بیماری سکته مغزی یک مسئله مهم در بهداشت جهانی و یکی از علل اصلی ناتوانی و مرگ و میر در سراسر جهان است. شدت اثرات سکته مغزی از نظر ناتوانی ثانویه بیماران، متغیر است و ممکن است از ناتوانی‌های جزئی که به سرعت بهبود می‌یابند تا ناتوانی‌های شدید و طولانی مدت را شامل شود.

اختلالات حرکتی می‌توانند انجام فعالیت بدنی را پس از بیماری سکته مغزی را محدود کرده و باعث کاهش کیفیت زندگی افراد مبتلا به این بیماری شوند. برای بهبود این ناتوانی‌ها، انجام فرایند توانبخشی به صورت تخصصی و حرفه‌ای ضروری است. از رویکردهای مختلف توانبخشی برای بهبود ناتوانی پس از سکته مغزی استفاده شده است و توانبخشی مبتنی بر ورزش یک .روش مؤثر بهبود ناتوانی در افراد پس از سکته شناخته شده است. با این حال، بهترین روش توانبخشی که بیشترین تاثیر را بر بهبود افراد مبتلا به سکته مغزی دارد، هنوز مشخص نیست.

تمرینات ورزشی در آب، که به آن آب درمانی یا آکواتراپی نیز گفته می‌شود، به افراد مبتلا به سکته مغزی این امکان را می‌دهد که ورزش خود را در محیطی انجام دهند که به علت خاصیت شناور بودن آب، تحمل وزن بدن راحت‌تر باشد. هدف این مقاله سیستماتیک، بررسی تاثیر انجام تمرینات ورزشی در آب برای توانبخشی بیماران پس از سکته مغزی است.

نتایج

در گردآوری این متاآنالیز از تحقیقات و مقالاتی استفاده شد که در آن تاثیر توانبخشی بر روی افراد پس از سکته مغزی مورد بررسی قرار گرفت. همچنین آنالیز مقالات بر اساس دو روش تمرینات ورزشی در آب و خارج از آب بود.

 با توجه به مطالعات سیستماتیک فعلی، نتایج متاآنالیز نشان می‌دهد که تمرینات ورزشی در آب در مقایسه با تمرینات توانبخشی خارج از آب در موارد زیر موثرتر بوده‌اند:

• بهبود قدرت عضلانی
• افزایش تعادل و کنترل بر حرکات بدن
• افزایش تحرک و توانایی در حرکت
• ظرفیت هوازی
• افزایش کنترل بر مفاصل

علاوه بر این، نتایج نشان داد که ترکیب تمرینات ورزشی در آب و خارج از آب برای بهبود تعادل، تحرک، راه رفتن، عملکرد فیزیکی بدن، کیفیت زندگی و کنترل بر مفاصل موثرتر از انجام منفرد تمرینات خارج از آب است.

همچنین، تحقیقات نشان می‌دهند که انجام آب درمانی برای بیماران مبتلا به سکته مغزی، باعث افزایش روحیه آن‌ها می‌شود و افسردگی در آن‌ها کاهش پیدا خواهد کرد. اختلالات حرکتی و تعادلی، اغلب دلایل اصلی بیماران سکته مغزی برای انجام توانبخشی است.

1.مزایای ورزش در محیط آبی برای مبتلایان به سکته مغزی چیست؟

انجام تمرینات ورزشی در آب به عنوان بخشی از برنامه‌های توانبخشی استفاده می‌شوند، به خصوص زمانی که ورزش در محیط خارج از آب، دشوار است. زیرا گاهی اوقات بیماران سکته مغزی آنقدر دچار ناتوانی می شوند که تحمل وزن خود و نیروی گرانش زمین برای آن‌ها، بسیار دشوار است. همچنین ترس از زمین خوردن در هنگام انجام تمرینات ورزشی خارج از آب در این دسته از بیماران بسیار شایع است.

بنابراین، ورزش در محیط آبی می‌تواند به افراد پس از بیماری سکته مغزی کمک بسیار زیادی کند. زیرا محیط ورزشی آبی، شرایط روانی مساعدی را برای این بیماران فراهم می‌کند و این مسئله باعث افزایش انگیزه و تمایل به ورزش در آن‌ها خواهد شد.

دلیل اصلی بالا رفتن روحیه در آب درمانی، حضور بیماران سکته قلبی در محیطی کم خطر است که باعث کاهش اضطراب و ترس از سقوط در آن‌ها خواهد شد.

مطالعات فردی نشان می‌دهد که هر دو روش توانبخشی تمرینات ورزشی در آب و خارج از آب به طور قابل توجهی تحرک، تعادل و قدرت عضلانی را بهبود می‌بخشند. هرچند که آب درمانی در این خصوص نیز موثرتر است. یک عامل دیگر که جز مزایای آب درمانی محسوب می‌شود، این است که افراد پس از سکته مغزی توانایی کمتری در تحمل وزن خود در محیط خارج از آب دارند.

2.آیا ترکیب کردن آب درمانی و تمرینات خارج از آب کار درستی است؟

نتایج این مقاله نشان داد که هرچند که آب درمانی به تنهایی نیز موثر است، آما ترکیب تمرینات ورزشی در آب و خارج از آب، می‌تواند باعث پیشرفت چشمگیری در بهبود بیماران سکته مغزی شود. زیرا این دو نوع از ورزش مکمل یکدیگر هستند.

• محیط آبی با کاهش نیروی گرانش، باعث تسهیل در حرکت می‌شود و به پیشرفت توانبخشی کمک کند.
• از طرف دیگر، ورزش‌های خارج از آب، در تقویت عضلات و بالا رفتن توانایی بیماران در انجام فعالیت‌های روزمره موثرتر است.

بنابراین توصیه می‌شود که بیماران، ابتدا از آب درمانی برای افزایش توان و عملکرد استفاده کنند، سپس وارد مرحله بعدی یعنی انجام تمرینات ورزشی خارج از آب شوند.