بیماری استئوآرتریت مفصل زانو چیست؟

بیماری استئوآرتریت مفصل زانو (Osteoarthritis of the knee) یا ساییدگی مفصل زانو، یک بیماری مزمن است که در آن غضروف مفصل زانو تحت تغییرات دژنراتیو قرار می‌گیرد. استئوآرتریت زانو یکی از شایع‌ترین نوع استئوآرتریت است و معمولاً با رشد سن و فعالیت‌های روزمره مرتبط است.

در بیماری استئوآرتریت مفصل زانو، غضروف مفصل زانو به شکل تدریجی تخریب و دچار ساییدگی می‌شود. این زوال غضروف منجر به التهاب، درد، سفتی و محدودیت حرکت در مفصل زانو می‌شود. با گذر زمان، علائم آرتروز زانو می‌توانند شدیدتر شده و تأثیر قابل توجهی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشند.

مهمترین عواملی که باعث بروز بیماری استئوآرتریت مفصل زانو می‌شود شامل موارد زیر است:

• کهولت سن
• چاقی و اضافه وزن
• صدمات قبلی به زانو
• فعالیت‌های ورزشی سنگین
• عوامل ژنتیکی
• عوامل محیطی

مدیریت بیماری استئوآرتریت مفصل زانو شامل موارد زیر است:

• کنترل درد
• انجام تمرینات توانبخشی و تقویتی
• تغییر در سبک زندگی و فعالیت‌ها
• مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی
• تزریقات موضعی
• روش‌های جراحی مانند آرتروپلاستی زانو

نشانه‌های بیماری ساییدگی مفصل زانو شامل موارد زیر است:

• درد: درد در ناحیه مفصل زانو یکی از علائم اصلی استئوآرتریت مفصل زانو است. این درد ممکن است به صورت مزمن و در طول زمان افزایش یابد.
• سفتی مفاصل: احساس سفتی و سختی در مفصل زانو، به ویژه پس از استراحت یا بعد از فعالیت‌های طولانی، می‌تواند نشانه استئوآرتریت باشد.
• تورم مفاصل: مفصل زانو ممکن است در اثر التهاب و تغییرات غضروفی متورم شود.
•  محدودیت در حرکت: آرتروز زانو می‌تواند منجر به محدودیت حرکت در مفصل زانو شود. در این وضعیت احساس سفتی و عدم انعطاف‌پذیری زانو در حین انجام حرکت‌های روزمره مشاهده می‌شود.
• خستگی: انجام فعالیت‌های معمول روزانه ممکن است باعث احساس خستگی و کمبود انرژی در زانو شود.
•  صداهای مفصلی: در برخی موارد، شنیدن صداهای خراشیدن یا کلیک در زمان حرکت زانو ممکن است نشانه بیماری استئوآرتریت مفصل زانو باشد.

شیوع بیماری استئوآرتریت تا چه میزان است؟

بیماری استئوآرتریت مفصل زانو یک بیماری مزمن است که در آن تغییرات دژنراتیو در غضروف و اطراف مفاصل رخ می‌دهد. این بیماری شایع‌ترین بیماری مزمن است که منجر به درد و اختلال عملکرد در سال‌های بعدی زندگی می‌شود.

تقریباً 70 تا 80 درصد از جمعیت بالای 55 سال دچار بیماری استئوآرتریت مفصل زانو می‌شوند. بیشترین شیوع استئوآرتریت در مفصل زانو و انگشتان دیده می‌شود و با افزایش سن، در زنان بیشتر مشاهده می‌شود. همچنین، در موارد چاقی مزمن، احتمال بروز آرتروز زانو دو برابر بیشتر است. تحقیقات نشان داده است که کاهش 10 درصد وزن بدن می‌تواند علائم استئوآرتریت مفصل زانو را تا 28 درصد کاهش دهد. علاوه بر این، بیماران مبتلا به استئوآرتریت مفصل زانو ممکن است به دلیل کاهش فعالیت بدنی، به چاقی مبتلا شوند. این ارتباط متقابل بین چاقی و استئوآرتریت باعث می‌شود که علائم بیماری شدیدتر شود و اختلال عملکردی شکل بگیرد.

هدف از روش آب درمانی برای درمان بیماری استئوآرتریت مفصل زانو

در ایالات متحده، تمرینات آب درمانی توسط بنیاد ملی استئوآرتریت توسعه داده شده که در سال 1997 برای بیماران مبتلا به استئوآرتریت در یک مرکز اجتماعی پیشنهاد شد. در کره نیز، استفاده از تمرینات آبی در سال‌های اخیر به طور گسترده‌ای صورت گرفته است، اگرچه هنوز اجرای سیستماتیک این روش درمانی به طور کامل رواج پیدا نکرده است.

هدف‌های کلی آب درمانی به منظور درمان بیماری استئوآرتریت مفصل زانو شامل موارد زیر است:

1. کاهش درد و سفتی: انجام تمرینات ورزشی مناسب می‌تواند به کاهش درد و سفتی در مفصل زانو کمک کند.

2. حفظ یا بهبود دامنه حرکتی: ورزش‌های آب درمانی مناسب می‌توانند به حفظ یا بهبود دامنه حرکتی مفصل زانو کمک کنند و از محدودیت‌های حرکتی جلوگیری کنند.

3. بازگرداندن عملکرد فیزیکی و بهبود آن: انجام آب درمانی به صورت منظم و مناسب می‌تواند به بازگشت عملکرد فیزیکی و وضعیت عملکردی مختل شده در نتیجه استئوآرتریت زانو کمک کند.

4. حفظ عملکرد و یکپارچگی مفاصل: ورزش‌های آبی می توانند در  قوی‌سازی و افزایش انعطاف پذیری بدن و حفظ عملکرد و یکپارچگی مفاصل زانو کمک کنند.

5. جلوگیری از پیشرفت بیماری و عوارض ثانویه: آب درمانی منظم و مناسب می‌تواند به جلوگیری از پیشرفت بیماری و عوارض ثانویه مانند انقباضات عضلانی، اتلاف حرکت و آتروفی کمک کند.

در انجام برنامه‌های ورزشی برای بیماران مبتلا به استئوآرتریت زانو و چاقی، باید به انجام تمرینات ورزشی همزمان با تحمل وزن توجه شود. علاوه بر این باید بهترین تمرینات را برای تقویت عضلات و افزایش انعطاف پذیری زانو در این دسته از افراد در نظر گرفت.

مزایای آب درمانی برای افراد مبتلا به اضافه وزن

آب درمانی برای افراد مبتلا به اضافه وزن نیز مزایای زیادی دارد. استفاده از آب در تمرینات باعث کاهش تحمل وزن می‌شود و امکان انجام تمرینات هوازی، بدون تحمل فشار زیاد بر زانو و بدن را آسان می‌کند. تقویت ماهیچه‌ها و افزایش فشار هیدرولیکی و دمای آب نیز می‌تواند به بهبود گردش خون کمک کند. گزارش‌ها نشان داده‌اند که آب درمانی نه تنها به کاهش وزن و تقویت عضلانی کمک می‌کند، بلکه درد را نیز تسکین می‌دهد و بهبود کیفیت زندگی را به ارمغان می‌آورد.

مطالعات بیشتری بر روی اثرات انجام تمرینات ورزشی در آب برای افراد دارای اضافه وزن مبتلا به بیماری استئوآرتریت مفصل زانو صورت گرفته‌اند. برای این گروه از بیماران، نیاز به یک برنامه چند منظوره برای حفظ یا بهبود عملکرد مفاصل و مقابله با چالش‌های مرتبط با چاقی از طریق افزایش تناسب اندام است.

با این حال، انجام تمرینات ورزشی در آب به تنهایی روشی موثر برای کاهش وزن نیست، اما برای افراد دارای اضافه وزن مبتلا به بیماری استئوآرتریت مفصل زانو که در انجام تمرینات هوازی معمولی و یا تحمل وزن بدن خود دچار مشکل هستند، می‌تواند مفید باشد. تحقیقات کمی هم درباره اثرات انجام تمرینات ورزشی در آب بر توانایی‌های عملکردی، چاقی و کیفیت زندگی در این گروه انجام شده است.

هدف از این مطالعه، طراحی یک برنامه آب درمانی برای تقویت عملکرد مفصل زانو و کاهش چربی بدن در بیماران مبتلا به چاقی و استئوآرتریت زانو است.

شرکت کنندگان در تحقیق تاثیر آب درمانی بر بیماری استئوآرتریت مفصل زانو

75 شرکت‌کننده به صورت تصادفی برگزیده شدند تا در مرحله اولیه ارزیابی به 3 گروه تقسیم شوند. در گروه آب درمانی، 26 نفر، در گروه تمرینات خارج از آب، 25 نفر و در گروه کنترل، 24 نفر قرار گرفتند. در گروه آب درمانی، یک نفر به دلیل مشکلات قلبی و یک نفر دیگر به دلیل محدودیت زمانی، از آزمایش دست کشیدند. همچنین، در گروه تمرینات خارج از آب، سه نفر به دلیل درد و ناراحتی، آزمایش را ترک کردند. از طرفی، در گروه کنترل، چهار نفر به دلایل شخصی در مرحله نهایی ارزیابی شرکت نکردند. در پایان، به ترتیب 24، 22 و 20 شرکت‌کننده در گروه‌های تمرینات آّبی، تمرینات خارج از آب و کنترل، در آزمایش شرکت کردند. در میان شرکت‌کنندگان، میانگین سن 60 تا 70 سال بود. همچنین، میانگین قد و وزن بدن به ترتیب 155 تا 170سانتی‌متر و 60 تا 72 کیلوگرم بود.

نتایج

با توجه به تحقیق صورت گرفته در رابطه با تاثیر آب درمانی بر افراد دارای اضافه وزن مبتلا به بیماری استئوآرتریت مفصل زانو نتایج به دست آمده قابل توجه بود. نتایج این آزمایش نشان داد که در هر دو گروه تمرینات آبی و تمرینات خارج از آب، کاهش وزن بسیار جزئی بوده است و تغییر قابل توجهی صورت نگرفته است.

افزایش توان مفصل زانو در حرکت و انعطاف پذیری در گروه آب درمانی بسیار بیشتر از گروه تمرین در خشکی بود. همچنین درد زانو در گروه آب درمانی به طرز قابل توجهی کاهش پیدا کرد. بنابراین، می‌توان نتیجه گرفت که تمرین در آب ممکن است یک ابزار موثر برای بیماران مبتلا به چاقی با مشکلات ترکیبی استئوآرتریت زانو باشد که در تمرینات هوازی معمولی دچار مشکل می‌شوند. با این حال، تمرینات ورزشی در آب برای کاهش وزن مناسب نیست.