فهرست مطالب
بیماری اختلال حرکتی (motor dysfunction) یک وضعیت پزشکی است که با عملکرد ناصحیح یا ناهنجاری در سیستم حرکتی بدن همراه است. این بیماری ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مانند آسیب به سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع)، اختلالات عصبی محیطی، بیماری‌های عضلانی و اعصابی، عوامل توانبخشی پس از صدمات و آسیب‌های جسمی، وضعیت‌های توانبخشی پس از عمل جراحی و غیره باشد.
علائم و نشانه‌های بیماری اختلالات حرکتی بستگی به علت اصلی آن دارد و شامل موارد زیر است:
درمان بیماری اختلال حرکتی بستگی به علت اصلی و شدت آن دارد. این درمان می‌تواند شامل فیزیوتراپی، تمرینات حرکتی و توانبخشی، مصرف داروها، درمان‌های توانبخشی مولتی‌دیسیپلینر و نیز روش‌های تکمیلی و جایگزین مانند ماساژ، تکنیک‌های تنفسی، تغذیه مناسب و مواردی از این دست باشد.
مهمترین هدف درمان بیماری اختلال حرکتی بهبود عملکرد حرکتی، تقویت عضلات، بهبود کارایی و کنترل حرکت‌ها، افزایش توانبخشی و بهبود کیفیت زندگی فرد مبتلا است.
اصطلاحات بیماری‌های عصبی-عضلانی، عصبی-حرکتی، رشدی و ناتوانی‌های جسمی برای توصیف گروه گسترده‌ای از شرایطی که با نوعی اختلال حرکتی مشخص می‌شوند، به کار برده می شوند. در این مقاله به بررسی تاثیر روش درمانی اسب سواری بر روی این دسته از اختلالات حرکتی پرداخته‌ایم. در ادامه به بررسی بیماری هایی که در دسته اختلالات حرکتی جای می گیرد پرداخته‌ایم که شامل موارد زیر است:
این شرایط که بر قشر حرکتی مغزی تاثیر می‌گذارند، اغلب باعث افزایش آسیب‌پذیری در برابر اختلالات وضعیت بدنی و حرکتی می‌شوند. در بسیاری از موارد، همزمان با این اختلالات، توانایی‌های ذهنی، رشد عاطفی، ادراک، گفتار، روابط و توانایی‌های حسی نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرند.
افراد مبتلا به ناتوانی‌های عصبی، حرکتی، رشدی و جسمی ممکن است به دلایل زیر الگوی حرکتی غیر طبیعی داشته باشند:
فعالیت بدنی برای افراد مبتلا به بیماری اختلال حرکتی، عصبی، رشدی و جسمی فواید زیادی دارد. این فعالیت‌ها می‌توانند توانایی‌های عملکردی افراد را بهبود بخشیده و در برخی موارد می‌تواند پیشرفت برخی از اختلالات را تسریع کرده و در نتیجه منجر به کاهش عوارض و مرگ و میر زودرس شود. علاوه بر این، مزایای روانشناختی این برنامه‌ها نیز بسیار مهم هستند.
معرفی ورزش به عنوان یک روش درمانی در مراحل ابتدایی بیماری اختلال حرکتی، می‌تواند تاثیر قابل توجهی در تسریع فرایند توانبخشی افرادی داشته باشد که با این نوع از ناتوانی‌های عصبی، حرکتی، رشدی و جسمی مواجه هستند.
بر اساس متون علمی، توانبخشی با استفاده از ورزش اسب سواری، به عنوان یک تمرین درمانی، می‌تواند تاثیرات فیزیکی مثبتی بر روی هماهنگی، تون عضلانی، همترازی بدن، استحکام، انعطاف‌پذیری، استقامت و قدرت، اصلاح الگوهای حرکتی غیرطبیعی و بهبود راه رفتن و تعادل داشته باشد.
در این مقاله، عبارات سوارکاری درمانی (therapeutic riding) و هیپوتراپی(hippotherapy) برای اشاره به فعالیت‌های درمانی با کمک اسب استفاده می‌شود. سوارکاری درمانی به عنوان یک ورزش تطبیقی یا تغییر یافته (ورزش به عنوان درمان) در نظر گرفته می‌شود که هدف آن کمک به سلامت روحی، فیزیکی، عاطفی و اجتماعی افراد مبتلا به بیماری اختلال حرکتی است. سوارکاری درمانی مزایایی در زمینه‌های درمانی، آموزش ورزش، و تفریح و اوقات فراغت ارائه می‌دهد.
به گفته دکتر استربا، “ورزش درمانی” به معنای لذت بردن از هر فعالیت ورزشی است که منجر به بهبود عملکرد حرکتی در افرادی با ناتوانی‌های عصبی، حرکتی، رشدی و فیزیکی می‌شود. با توجه به اینکه اسب سواری حرکت ریتمیک بدن سوارکار را به شیوه‌ای مشابه راه رفتن انسان ارائه می‌دهد، سوارکاران دارای بیماری اختلال حرکتی معمولاً بهبود قابل توجهی در انعطاف پذیری، تعادل و قدرت عضلانی می‌یابند. در کنار مزایای درمانی، ورزش درمانی فرصت‌های تفریحی را برای این افراد فراهم می‌کند تا از فضای باز لذت ببرند.
هیپوتراپی نیز استفاده از حرکت اسب توسط متخصصان بهداشتی برای درمان اختلالات، محدودیت‌های عملکردی و ناتوانی‌ها در افرادی با ناتوانی‌های عصبی، حرکتی، رشدی و جسمی است. به عنوان بخشی از یک برنامه توانبخشی یکپارچه، هیپوتراپی را می‌توان برای بهبود وضعیت بدن، تعادل، تحرک، عملکرد و توانایی‌های حسی استفاده کرد. علاوه بر این، اصطلاح سوارکاری درمانی و هیپوتراپی از اصطلاحاتی است که برای توصیف این دو نوع فعالیت با استفاده از اسب استفاده می‌شود.
سوارکاری درمانی، که همچنین به عنوان درمان با کمک اسب یا اسب‌سواری شناخته می‌شود، برای افراد مبتلا به بیماری اختلال حرکتی مزایای فراوانی دارد. برخی از این مزایا عبارتند از:
باید توجه داشت که مزایای خاص سوارکاری درمانی ممکن است بسته به نیازها و شرایط فردی متفاوت باشد. همکاری با درمانگران و مربیان متخصص بسیار مهم است تا فعالیت‌ها و تمرین‌ها را بر اساس هدف‌ها و چالش‌های خاص هر شرکت کننده شخصی‌سازی کنند.
در سال‌های اخیر، ورزش درمانی و هیپوتراپی به طور سیستماتیک و با تاثیرات مثبت قابل توجهی به عنوان بخشی از برنامه‌های درمان توانبخشی یکپارچه استفاده شده‌اند. هدف از این مطالعه ارزیابی میزان اثربخشی سوارکاری درمانی و هیپوتراپی بود. سوارکاری می‌تواند در موارد زیر به بیماران اختلالات حرکتی کمک قابل توجهی کند:
