کمردرد ناشی از گودی کمر

لوردوز یا گودی کمر نشان دهنده یک ناهنجاری است که با حالات زیر همراه است:

افزایش قوس کمر و افزایش برآمدگی لگن (چرخش قدامی). افزایش شیب قدامی لگن منجر به افزایش زاویه مفاصل لگن می‌شود.

زانوها می‌توانند تحت تأثیر فشار بسیار بالا قرار گیرند و به دلیل وضعیت زانو، خم شدن عضلات کف پا (گودی کف پا) اتفاق می‌افتد.

سالم بودن انحنای ستون فقرات یک ویژگی اساسی در حفظ تعادل ساجیتال (عمودی) بدن است. هر ناهنجاری در خارج از محدوده نرمال منجر به کاهش ظرفیت عملکردی و کیفیت زندگی می‌شود. علاوه بر این، ناهنجاری در ستون فقرات با راه رفتن کند، تعادل ضعیف و خطر بیشتر افتادن همراه است.

مداخلات درمانی با استفاده از تمرین‌های اصلاحی حرکتی، نه تنها باید به میزان تحلیل عضلات از نظر کوتاه شدن و طویل شدن آن‌ها بلکه باید به کم‌کاری و پرکاری آن‌ها نیز توجه کرد. تمرینات درمانی و یک ورزش منظم و مداوم می‌تواند بر انحنای ستون فقرات تأثیر بگذارد.

فرم ویزیت آنلاین و رایگان

اگر تا به امروز از ویزیت آنلاین و رایگان استفاده نکرده اید با تکمیل کردن فرم ذیل منتظر تماس همکاران جهت تعیین نوبت برای ویزیت باشید.

گودی کمر یا قوس ستون فقرات چیست؟

اگر ستون فقرات از قسمتی که با لگن مفصل می‌شود، به جلو متمایل شود، ناهنجاری به وجود می‌آید که ستون فقرات کمری باید نظم این منحنی و برگشت به حالت عادی را به عهده بگیرد. این ناهنجاری به گودی کمری معروف است. قوس طبیعی کمر با زاویه متوسط ​​39 تا 53 درجه مشخص می‌شود. نتایج به نحوه اندازه‌گیری زاویه کمر بستگی دارد و تفاوت زیادی در زاویه کمری در بیماران وجود دارد؛ اما هنگامی که انحنای ستون فقرات کمر بسیار زیاد باشد، هایپرلوردوزیس (گودی شدید کمری) نامیده می‌شود، این بدان معنی است که زاویه کمر (لوردوز کمر) افزایش می‌یابد.

در میزان انحنای گودی کمر استخوان‌ها، رباط‌ها، ماهیچه‌ها و دیسک‌های بین مهره‌ای نقش اساسی دارند. بدون کمک همه‌ی عضلات، عملکرد عضلات لگن ثبات کافی نخواهد داشت. تثبیت مرکزی ستون مهره توسط عضلات مخصوصی مانند مولتی فیدوس، عرضی شکمی و عضلات داخلی کمر پشتیبانی می‌شود. آن‌ها با کنترل حرکت، ثبات مهره‌ها را فراهم می‌کنند و همچنین به تثبیت آن عضله کمک می‌کنند.

مهره‌های تحتانی کمر و فوقانی لگن در خانم‌ها ضعیف‌تر است، فضای نسبتاً بیشتری دارد و زاویه‌های لگنی بزرگ‌تری نسبت به مردان دارند. این ویژگی‌های آناتومیکی می‌تواند مورفولوژی تغییر یافته مهره‌ها حین بارداری را توضیح دهد. علاوه بر این، مرکز جرم تنه در یک تراز تقریبی ساژیتال با باسن حفظ می‌شود و در نتیجه بار بیومکانیکی را کاهش می‌دهد و کشش ستون فقرات را تسهیل می‌کند. مزیت این لوردوز عمیق تر در ستون فقرات زنان کیفوتیک (دارای غوز پشتی)است زیرا فضای بیشتری برای رشد جنین وجود دارد. نکته منفی این ویژگی مورفولوژیکی، کاهش اندازه در نتیجه فواصل بین مهره ای است که به نوبه خود ممکن است به کمردرد که معمولاً در بارداری تجربه می‌شود، کمک کند.

کمردرد مربوط به هایپرلوردوز

افزایش میزان گودی کمر، میزان فشار در کمر را افزایش می‌دهد و مرکز ثقل را تغییر می‌دهد. این افزایش زاویه و فشار توسط برخی تصور می‌شود که با وضعیتی ضعیف و کمردرد همراه است. از نظر بیومکانیکی، افزایش قوس کمر با افزایش شیوع کمردرد همراه است. با این حال از چندین مطالعه نتیجه گرفته‌اند که کمردرد به طور مستقیم با هایپرلوردوز کمری ارتباط ندارد. عواملی وجود دارد که به میزان بیشتری به لوردوز کمر کمک می‌کند. این عوامل اتیولوژیکی مانند ضعف تنه، عضلات کمر، عضلات ضعیف ران و ضعف همسترینگ و… به نوبه خود می‌توانند باعث کمردرد شوند. ذکر این نکته حائز اهمیت است که قوس شدید کمر به تنهایی عامل اصلی کمردرد نیست؛ بنابراین این نتیجه گیری منطقی نیست که بین کمردرد و اندازه قوس کمری رابطه وجود دارد. از طرف دیگر، این احتمال وجود دارد که ضعف عضلات تنه بتواند بر شکل قوس کمر تأثیر بگذارد و ممکن است دلیل کمردرد باشد. مولتی فیدويوس، عضله عرضی شکمی و عضلات داخلی تنه در بیماران مبتلا به گودی کمر شدید دیر عمل می‌کنند. بین ضعف ماهیچه‌های تنه و افزایش زاویه کمر ارتباطی وجود دارد که می‌تواند دلیل کمردرد باشد. ضعف در هر یک از عضلات کمر و لگن می‌تواند چرخش لگن و ناهنجاری در زوایای کمری را به دنبال داشته باشد و از این رو فرد می‌تواند مستعد ابتلا به اختلالات اسکلتی عضلانی باشد.

عوامل مختلفی وجود دارد که بر لوردوز کمر تأثیر می‌گذارد.

برخی از مطالعات نشان می‌دهد که لوردوز کمری تحت تأثیر سن، جنس، تغییر در ترکیب بدنی مانند بارداری و چاقی است.

علل احتمالی هایپرلوردوزیس:

ناهنجاری‌های مادرزادی ستون فقرات

افزایش زاویه داخلی مفاصل کمر و باسن

ضعف و کوتاهی عضلات کمر

عدم تعادل بین ماهیچه‌های اطراف استخوان لگن یعنی خم کننده‌های مفصل ران و عضلات گلوتئال(باسن) ضعیف باعث می‌شود تا در پاسخ به فشار، عضلات پشتی کوتاه شود. عضلات تثبیت‌کننده افرادی که کمردرد دارند در مقایسه با افراد سالم کندتر عمل می‌کنند. به طور معمول عضلات تثبیت کننده قبل از شروع حرکت فعال می‌شوند، اما در افرادی که کمردرد دارند، این انقباض به تأخیر می‌افتد.

تشخیص‌های مختلف

لازم است که یک ارزیابی صحیح وضعیتی از قبیل حالت ظاهری صورت گرفته و از آن به‌عنوان مکان‌های علامت‌گذاری شده درمانی در تشخیص صحیح نقص موجود استفاده شود.

اسپوندیلوزیز (جا به جابي مهره) یک وضعیت حاد است که باید آن را جدی گرفت و ممکن است با پیشرفت، باعث گودی کمر شود، به همین علت است که باید با انجام یک معاینه کامل از ستون فقرات شرایط جدی تر را نیز بررسی کرد.

ارزیابی درمانی

ارزیابی ظاهری صحیح و مناسب

در حالت عادی و ظاهری می‌توان به کمک خط ثقل بدن و علامت‌گذاری برجستگی‌های مهره‌ها به میزان گودی کمری پی برد.

اندازه‌گیری منحنی ستون فقرات

منحنی طبیعی ستون فقرات کمر در هنگام ایستاده و تکیه به دیوار باید حدود 30-35 درجه باشد. فضای بین ستون فقرات کمر و دیوار را ارزیابی می‌کنیم. هنگامی که فردی گودی کمر بسیاری دارد فضای بین پشت و دیوار به اندازه کافی زیاد است به طوری یک دست کامل از آن فاصله عبور می‌کند و می‌توانید کل دست یا بازوی خود را صاف کنید، همانطور که گفتیم در این صورت فرد دچار لوردوز بیش از حد است. هرچه فضای بین دیوار و قسمت تحتانی کمر بیشتر باشد، انحراف یا عدم تعادل شدیدتر است. زاویه کمر و زاویه ساکرال را می‌توان با یک گونیا متر اندازه‌گیری کرد. زاویه ساکرال زاویه ای بین خط افقی است که به موازات انتهای پایینی و صفحه انتهای بالای ساکروم قرار دارد. زاویه کمر را می‌توان بین الگوی انتهایی L5 و صفحه انتهایی فوقانی L1 اندازه‌گیری کرد: این روش به روش Cobb نامیده شده است. با این حال، قابلیت اطمینان گونیامتر هنوز مورد تردید است.

مدیریت درمانی

آموزش صحیح و مناسب بسیار مهم است. به افراد دارای گودی کمر نکات زیر را آموزش دهید:

وضعیت‌های صحیح نشستن، ایستادن و راه رفتن را به آن‌ها آموزش دهید.

وضعیت بدنی ضعیف یکی از شایع‌ترین دلایل هایپرلوردوزیس است. هنگامی که بدن در حالت نشسته قرار دارد، عضلات ناحیه کمر می‌توانند بیش از حد سفت شوند زیرا سعی در تقویت و حمایت از ستون فقرات دارند به همین علت طریقه صحیح نشستن بسیار مهم است. اعمال نامناسب و اشتباه در نشستن و یا ایستادن به تدریج ستون فقرات را از حالت عادی و نرمال خارج می‌کند و باعث افزایش خمیدگی ستون فقرات می‌شود. برای افرادی که دارای مشاغلی هستند که طولانی مدت در حالت نشسته به سر می‌برند، خطر بیشتری برای ابتلا به هایپرلوردوزیس وجود دارد.

اهمیت ورزش در جلوگیری از ابتلا به این مشکل بسیار بالاست و عدم ورزش علاوه بر افزایش خطر چاقی، می‌تواند عضلات اصلی که در اطراف تنه و لگن قرار دارند را تضعیف کند. عضلات ضعیف قادر به پشتیبانی از ستون فقرات نیستند و به ستون فقرات اجازه می‌دهند بیش از حد دچار انحنا شود و همچنین باعث می‌شوند عضلات لگن تضعیف‌شده و قوس کمر را افزایش دهند. حرکات کمکی و فعالیت‌های ورزشی در حالت خوابیده به پشت، در حالت چهار دست و پا و سپس در حالت ایستاده آموخته می‌شود. در حین فعالیت، عدم تعادل کشش عضلات در اطراف لگن باید مورد توجه قرار گیرد. این شامل آزادسازی یا کشش عضلات سفت شده و تقویت عضلات ضعیف شده است.

عضلات کوتاه شده در این ناهنجاری:

عضلات تهیگاهی

ماهیچه کِشنده نیام پهن

عضلات چهار سر ران

عضلات مربع کمری

عضلات پشتی بزرگ

عضلات پشتی کوچک

عضلات قدامی سینه‌ای

عضلات ضعیف و مهارشده:

گروه عضلات باسن

همسترینگ

عضلات شکمی

پروتکل زیر یکی از نمونه های برنامه مؤثر در این ناهنجاری است.

پروتکل آموزش ویلیامز

این یک پروتکل ورزشی برای مردان زیر 50 سال و زنان زیر 40 سال است که مبتلا به هایپرلوردوز کمری هستند که رادیوگرافی انقباض فضای بین قشر کمر را نشان می‌دهد. هدف از این تمرینات کاهش درد و حصول اطمینان از ثبات در قسمت پایین تنه با تقویت ماهیچه‌های شکمی، باسن و همسترینگ به طور کلی با میزان انفعال عضلات خارج از ران و عضلات ساکرواسپینالیس بود.

هر گروه 8 هفته آموزش ویژه ای را انجام دادند:

• 3 جلسه در هفته: حدود 1 ساعت.

• مدت زمان هر تمرین: 8 تا 10 ثانیه در هر جلسه.

• پروتکل ها با 1 جلسه و 10 تکرار در ابتدای شروع و با بهبود عملکرد و سازگاری بیماران با آموزش، در نهایت با 3 جلسه از 20 تکرار آماده شدند.

زاویه لگن: بیمار با حالتی نشسته بر زانوها، در حالتی قرار دارد که زاویه لگن مشخص است.

نشانه: پشت خود را به دیوار تکیه می‌دهد، بدون آنكه با پاها به طرف پایین فشار بیاورد، 5 تا 10 ثانیه بدن خود را در آن حالت نگه می‌دارد.

زانو خم و نزدیک به قفسه سینه: بیمار به پشت می‌خوابد زانوها را به سمت شانه‌ی خود می‌کشد.

روش: زانوی راست خود را به آرامی به سمت شانه خود می‌کشد و 5 تا 10 ثانیه نگه می‌دارد. زانو را پایین آورده و با زانوی دیگر تکرار می‌کند.

دو زانو تا قفسه سینه: بیمار تمرین را مانند تمرین قبلی شروع می‌کند.

روش: ابتدا زانوی راست را به سمت سینه و سپس زانوی چپ را به سمت قفسه سینه می‌کشد و هر دو زانو را به مدت 5 تا 10 ثانیه نگه می‌دارد و هر بار پا را به آرامی پایین می‌آورد.

کشش همسترینگ: بیمار این تمرین را با حالت نشسته و پاها کشیده (انگشتان رو به سقف) شروع می‌کند و زانوها کاملاً کشیده می‌شوند.

روش: تنه را به آرامی روی پاها می‌کشد، زانوها را دراز نگه می‌دارد، بازوها را روی پاها دراز می‌کند و چشم‌ها به جلو متمرکز می‌شوند.

کشش عضلات ران: بیمار یک پا را در جلوی دیگری قرار می‌دهد زانوی چپ (جلو) را به سمت خارج و زانوی راست (پشت) را کاملاً صاف نگه می‌دارد.

روش: از قسمت کمر و باسن خم می‌شود تا زانوی چپ با زیر بغل (ناحیه زیر بغل) تماس پیدا کند. با پای راست به جلو و پای چپ به عقب نیز تکرار می‌کند.

چمباتمه: بیمار پاها را به موازات عرض شانه باز می‌کند. تلاش برای حفظ تنه تا حد ممکن صاف است و سر و چشم‌ها مستقیم به جلو قرار می‌گیرند.

روش: با خم کردن زانوها بدن را به آرامی پایین می‌آورد.

سایر راه‌های درمانی

به منظور ایجاد تغییر در درمان، می‌توانید سایر ورزش‌ها را نیز انجام دهید. بیشترین توصیه‌های ورزشی پیاده‌روی شنا و تمرینات انفرادی است. بهتر است از ورزش‌های تماسی خودداری کنید.

تقویت تمرینات

تمرینات ایزومتریک و ایزو تونیک: ممکن است برای تقویت گروه‌های اصلی عضله تنه مفید باشد که باعث تقویت ستون فقرات می‌شود و همچنین می‌تواند درد را کاهش دهد. بیمار باید به تدریج این تمرینات را ایجاد کند تا زمانی که بتواند آن را برای ست‌های 10 مرتبه در 10 ثانیه نگه دارد. از طریق این تمرینات، بیماران مبتلا به کمردرد مزمن می‌توانند عضلات عمقی بدن خود را تقویت کنند. برای افزایش پایداری بدن طیف گسترده‌ای از تمرینات روی زمین وجود دارد.

تمرینات کنترل حرکتی: به نظر می‌رسد این تمرینات اثرات مفیدی بر درد و ناتوانی دارند.

بیمار باید یاد بگیرد که عضلات خود را فعال کند و در عین حال در طی تمرین تنفس صحیح داشته باشد. میزان تپش قلب می‌تواند به او بازخورد دهد. قدم بعدی انقباض عضلات مفصلی و عضلات کف لگن است. هنگامی که بیمار عملکرد خوبی از این تمرین داشته باشد، درمانگر می‌تواند تمرین را با حرکات بازوها یا پاها ترکیب کند. پس از آن، بیمار باید انقباض عضله عرضی شکمی را با آن‌ها ادغام کند.

تمرینات کششی: با وجود نوع سندرم متقاطع اندام فوقانی، کشش عضلات سفت شده مفید است. برای بهبود تحرک، بیمار می‌تواند بیش از 15 ثانیه کشش همسترینگ(پشت ران)، عضلات باسن و عضلات جلوی کمر را انجام دهد. با این کار عملکرد عضلات موافق و مخالف در اندام تحتانی بهبود می‌یابد.

کشش الیوپسواس را در حالت آهسته انجام دهید: این امر می‌تواند باعث کاهش درد کمر، زاویه لوردوز بیش از حد کمر، کشش ایلیوپسواس و افزایش ظرفیت فعال شدن عضله عرضی شکمی شود. باسن به طرف پایین حرکت داده می‌شود تا بیمار احساس کشش خفیف کند. تمرین به مدت 10 ثانیه انجام شود و پس از آن به مدت 10 ثانیه کاملاً استراحت کند.

کشش در پای بیماران به آهستگی انجام می‌شود تا زمانی که کشش خفیف توسط بیمار احساس و توصیف شود. این موقعیت سپس به مدت 20 ثانیه اجرا می‌شود و پس از آن این کار 5 بار تکرار می‌شود و به دنبال آن یک دقیقه استراحت.

تکنیک های کششی دیگر برای بهبودی

کشش عضلات ران: بیمار در حالت خوابیده قرار دارد، پاهای او بدون کشش برای ایجاد ثبات در لگن و صاف کردن ستون فقرات کمر حداکثر خمیدگی را دارد. به دلیل محکم بودن ایلیوپسواس، پای دیگر در حالت خمیده نرمال قرار دارد و همین پا است که باید بر روی میز قرار بگیرد. در حالی که همان کشش را انجام می‌دهید، زانو را بیش از 90 درجه خم کنید.

تمرینات تثبیت‌کننده

تمرینات تثبیت‌کننده ممکن است برای کاهش درد و ناتوانی مفید باشد. بیماران تحت برنامه تمرینی تثبیت نخاعی تحت نظارت، کاهش درد بیشتری را در مقایسه با بیماران تحت برنامه‌های ورزشی دیگر نشان می‌دهند.

آموزش ورزش سوینگ

به نظر می‌رسد آموزش ورزش سوینگ در کاهش شدت درد و ناتوانی بیماران مبتلا به کمردرد مؤثر است. به صورتی که بیمار در سیستم قرقره مانند معلق است. او باید ناحیه بازوها یا پاها را حرکت دهد، در حالی که ستون فقرات را در وضعیت خنثی نگه می‌دارد. عضلات عمیق و سطحی هر دو نیاز به انقباض دارند. همچنین بیمار می‌تواند فقط پاهای خود را در این سیستم قرار دهد در حالی که می‌تواند برخی از تمرینات بریج را انجام دهد.

توپ سوئیسی

تمرین روی توپ سوئیسی نیاز به انقباض عضلات تثبیت‌کننده دارد، اما یک انقباض در عضله راست شکمی نیز وجود دارد که کمک‌کننده است!

ورزش‌درمانی

به نظر می‌رسد ورزش‌درمانی، از جمله تمرینات تحت نظارت، در کاهش درد و بهبود عملکرد در بزرگسالان با کمردرد مزمن، به ویژه در جمعیت مراقبت‌های بهداشتی، تأثیرات مثبتی دارد.

بیمارانی که دارای کمردرد حاد بودند و علاوه بر مدیریت پزشکی، ورزش‌درمانی را انجام داده بودند، در مدت‌ زمان طولانی شاهد کاهش پیشرفت درد و آسیب بودند. کاهش نیروهای تقویتی روی ستون فقرات کمر باید هدف از این تمرینات باشد. این می‌تواند منجر به کاهش لوردوز کمر شود. این نکته قابل توجه است که تمرینات باید به‌طور منظم انجام شود تا به حداکثر اثر برسیم.

نتیجه اقدامات

افزایش گودی کمر از نظر بالینی در بیشتر موارد، هایپرلوردوز به دلیل عوامل خاص شیوه زندگی است. غالباً داشتن وزن مناسب و بدنی سالم و ورزش منظم می‌تواند مشکلات مربوط به اختلالات وضعیت خواب و کمر را بهبود بخشد. در بعضی موارد، هایپرلوردوزیس ممکن است نتیجه سایر مشکلات اساسی ستون فقرات مانند کیفوز (قوز)، اسپوندیلولیستزیس و دیسک بین مهره‌ای باشد و در صورت ادامه مشکلات یا بروز نشانه‌هایی از درد و آسیب باید جدی گرفته شده و به پزشک متخصص مراجعه شود.