صدادادن و تق‌تق زانو: آیا مشکل جدی وجود دارد؟

صدادادن و تق‌تق زانو معمولاً نشانه مشکل جدی نیست؛ اما اگر همراه با درد باشد، ممکن است نشان‌دهنده آرتروز یا انواع دیگری از آرتریت باشد.

ممکن است هنگام خم یا صاف‌کردن زانوها، یا هنگام راه‌رفتن یا بالا و پایین‌رفتن از پله‌ها، گاه‌به‌گاه صدایی مانند تق‌تق و کوبیدن در زانوی خود احساس کنید. پزشکان این صدا را کریپتوس می‌نامند. به این صدای بلند، نویز پاتولوژیک نیز گفته می‌شود و معمولاً نشان‌دهنده این موضوع است که چیزی در مفصل دارد اشتباه عمل می‌کند.

یکی از دلایلی که ممکن است باعث بروز این صداها در زانو شود آرتروز است، اما دلایل بسیاری دیگری نیز برای این موضوع وجود دارد. در بیشتر موارد، این سروصداهای زانو خیلی مشکل جدی ایجاد نمی‌کند. بااین‌حال، اگر درد هم وجود داشته باشد، باید این موضوع توسط پزشک نیز بررسی شود.

گاهی اوقات، آسیب‌های زانو می‌تواند خفیف باشد، اما گاهی نیز می‌تواند به‌اندازه‌ای شدید باشد که نیاز به جراحی داشته باشد و تا زمانی که پزشک زانوی شما را بررسی نکند، مطمئناً متوجه این موضوع نخواهید شد.

نگاهی به مفصل زانو

مفصل زانو مانند یک لولای بزرگ عمل می‌کند. این مفصل از استخوان‌ها، غضروف، سینوویوم و رباط‌ها تشکیل شده است.

استخوان‌ها:

زانو استخوان ران (فمور) را به استخوان دراز ساق پا (درشت‌نی) متصل می‌کند. استخوان نازک‌نی در ساق پا، نیز به این مفصل متصل است. کاسه زانو (کشکک زانو) نیز استخوان کوچک و محدبی است که در جلوی زانو قرار دارد و از مفصل محافظت می‌کند.

غضروف:

دو پد غضروفی ضخیم به نام “منیسک” بین استخوان ساق پا و استخوان ران قرار دارد و اصطکاک را در محل برخورد این استخوان‌ها کاهش می‌دهد.

سینوویوم:

یک بافت هم‌بند است که مفاصل و غلاف‌های تاندون‌های زانو را می‌پوشاند. مایع سینوویال نیز باعث روان کردن عمل مفصل می‌شود.

رباط‌ها:

چهار رباط (نوارهای سخت و انعطاف‌پذیری که در سراسر سطح ناهموار مفاصل کشیده می‌شوند) استخوان‌ها را به هم متصل می‌کنند.

علل صدادادن و تق‌تق زانو

تق‌تق صدادادن یا کرپیتوس زانو به دلایل مختلفی به‌غیراز آرتروز رخ می‌دهد. در اینجا به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

• حباب‌های گاز

به‌مرورزمان، در نواحی اطراف مفصل زانو گاز تجمع میابد و حباب‌های ریزی در مایع سینوویال تشکیل می‌دهد. هنگامی که زانوی خود را خم می‌کنید، ممکن است برخی از این حباب‌ها می‌ترکند. این موضوع اتفاقی کاملاً طبیعی است و هرازگاهی برای همه اتفاق می‌افتد و باعث درد نمی‌شود.

• رباط‌ها

رباط‌ها و تاندون‌های اطراف مفصل زانو ممکن است با عبور از روی یک توده کوچک استخوانی، کمی کشیده شوند. بازگشت آنها به‌جای خود، ممکن است باعث به وجود آمدن صدای کلیک در زانو شود.

• ناپایداری کشکک فمورال

بدن هرکس منحصر به فرد است. بافت‌ها و اجزای مختلفی که زانو را تشکیل می‌دهند، از بدو تولد یا به دلیل بالارفتن سن، آسیب یا رویدادهای زندگی در افراد مختلف ممکن است دچار تغییر یا تفاوت شود.

به‌عنوان‌مثال، زانوهای شما ممکن است بیشتر از زانوهای فرد دیگری خم شوند، یا کاسه زانوهای شما نسبت به فرد دیگری ممکن است آزادانه‌تر حرکت کنند. این تفاوت‌ها ممکن است باعث شود تا زانوهای شما بیشتر از زانوهای شخص دیگری صدا کند.

• جراحت

صدادادن و تق‌تق زانو همچنین می‌تواند در نتیجه یک ضربه اتفاق بافتد. سقوط بر روی زانو می‌تواند منجر به آسیب به کاسه زانو یا سایر قسمت‌های مفصل زانو شود و تق‌تق زانو یا کرپیتوس می‌تواند نشانه ای از این نوع آسیب باشد.

• پارگی مینیسک

در افرادی که ورزش می‌کنند، می‌دوند یا حرکات پرشی را زیاد انجام دهند، نسبتاً شایع است. پارگی منیسک می‌تواند باعث ایجاد صدای تق‌تق در حین حرکت مفصل شود.

• کندرومالاسی کشکک

زمانی اتفاق می‌افتد که غضروف زیر سطحی که کاسه زانو را می‌پوشاند آسیب بینید. در این وضعیت ممکن است متوجه یک درد مبهم در پشت کاسه زانو شوید که معمولاً در اثر استفاده بیش از حد یا آسیب ایجاد می‌شود.

• سندرم پاتلوفمورال

سندرم پاتلوفمورال یا زانوی دونده زمانی اتفاق می‌افتد که نیروی زیادی به کشکک وارد شود. این اتفاق قبل از ایجاد آسیب در سطح مفصل کشکک رخ می‌دهد و می‌تواند منجر به کندرومالاسی کشکک شود. این آسیب می‌تواند باعث ایجاد یک درد و صدای مبهم به هنگام حرکت دادن زانو شود.

• آرتروز

آرتروز ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد، اما معمولاً آغاز آن در دهه 50 زندگی شروع می‌شود.

استئوآرتریت که به عنوان «ساییدگی» نیز شناخته می‌شود، معمولاً مفاصلی را که اغلب وزن را تحمل می‌کنند، مانند زانوها، تحت تأثیر قرار می‌دهد.

در استئوآرتریت، استرس‌های مکانیکی و تغییرات بیوشیمیایی با هم ترکیب می‌شوند و غضروفی را که از مفصل محافظت می‌کند، به‌مرورزمان تجزیه می‌کنند. این امر باعث التهاب و درد می‌شود و ممکن است مفصل ترک خورده و خراشیده شود. تق‌تق زانو همراه با درد می‌تواند نشانه ای از آرتروز باشد.

• عمل جراحی

گاهی اوقات بعد از جراحی زانو ممکن است صدا در زانوها افزایش یابد. این موضوع ممکن است به دلیل تغییرات جزئی باشد که در طول عمل در زانو اتفاق می‌افتد. گاهی نیز تا زمان جا افتادن مفصل جدید ممکن است صدای تق‌تق در زانو وجود داشته باشد.

البته ممکن است که اغلب این صداها قبل از عمل نیز وجود داشته باشند و افراد بعد از عمل بیشتر متوجه آن‌ها شوند، زیرا در طول دوره پس از عمل جراحی به این موضوع حساس می‌شوند.  

اگرچه این موضوع می‌تواند نگران کننده باشد، اما مطالعات نشان داده‌اند که ایجاد کرپیتوس و تق‌تق در زانو پس از جراحی تعویض زانو بر کیفیت زندگی افراد پس از 3 سال تأثیری ندارد.

علل صدادادن ناگهانی زانو همراه با درد

اگر ناگهان صدای تق‌تق قابل‌توجهی از زانوی خود شنیدید، ممکن است نشان‌دهنده این موضوع باشد که چیزی در زانوی شما دچار اختلال شده است. در ادامه برخی از علل احتمالی که ممکن است باعث این موضوع شود را با هم بررسی می‌کنیم.

• پارگی ACL

یکی از نشانه‌های بارز پارگی رباط صلیبی قدامی (ACL) در زانو، صدای بلند تق‌تق در زانو است که معمولاً با درد شدید همراه است. همچنین ممکن است نتوانید روی پای خود بایستید یا روی پای آسیب‌دیده وزن خود را بیندازید.

• آسیب PCL

ACL  شما تنها رباط زانو نیست که می‌تواند آسیب ببیند. بااین‌حال، آسیب به رباط صلیبی خلفی (PCL)  که در پشت مفصل زانو قرار دارد کمتر از آسیب ACL است. همچنین احتمال کمتری نسبت به پارگی رباط صلیبی قدامی دارد که در زمان آسیب همان صدای بلند را ایجاد کند. در هنگام پارگی این رباط احتمالاً کمی درد و تورم را تجربه خواهید کرد.

• آسیب MCL

پارگی رباط جانبی داخلی (MCL) در زانوی شما نیز می‌تواند باعث درد و تورم بسیار شدید در زانو شود و زمانی که رباط پاره می‌شود، صدای تق‌تق شنیده می‌شود. میزان درد ممکن است بسته به اینکه آیا رباط دچار کشیدگی شده است یا کاملاً پاره شده است متفاوت باشد. در هنگام بروز این آسیب ممکن است کمی تورم و سفتی یا ناتوانی در خم‌کردن و صاف‌کردن زانو وجود داشته باشد.

• آسیب LCL

آخرین رباط از چهار رباط بزرگ زانو، رباط جانبی خارجی (LCL)است که اغلب همراه با رباط دیگری در زانو دچار آسیب دیدگی می‌شود؛ بنابراین اگر به هنگام آسیب صدای تق یا پاره شدن بشنوید، ممکن است صدای پاره شدن رباط دیگری همراه با این رباط باشد.

• پارگی مینیسک

چرخش‌های ناگهانی یا اعمال فشار مستقیم بر زانو می‌تواند یکی از دو تکه غضروفی که بین استخوان ران و ساق پا قرار گرفته اند را پاره کند. این نوع آسیب که به عنوان پارگی مینیسک شناخته می‌شود، می‌تواند صدای ترکیدن یا تق‌تق ایجاد کند.

این آسیب ممکن است درد، تورم، مشکل در حرکت و احساس بی ثباتی در زانو را به دنبال داشته باشد. همچنین اگر غضروف شل شود و مفصل زانو شما را مسدود کند، ممکن است احساس لغزش نیز در زانوی خود داشته باشید.

• آسیب غضروف

اگر تکه‌ای از غضروف آسیب ببیند، می‌تواند با حرکت زانوی شما به جلو و عقب صدای تق‌تق ایجاد کند.

• پارگی تاندون کشکک

تاندون کشکک شما قسمت بالای استخوان ساق پا را به بالای کاسه زانو متصل می‌کند. این تاندون می‌تواند ملتهب (تاندونیت کشکک) یا پاره شود.

در صورت پارگی ممکن است صدایی مانند تق‌تق یا ترکیدن بشنوید. ممکن است نتوانید پای خود را صاف کنید و احساس کنید که کاسه زانویتان به سمت ران حرکت می‌کند. همچنین ممکن است کمی درد، گرفتگی، کبودی و فرورفتگی در قسمت پایین کاسه زانو داشته باشید.

کمک‌های اولیه برای آسیب‌دیدگی زانو

از درمان هیچ یک از صدمات فوق نباید شانه خالی کرد. در صورت تجربه هریک از آسیب‌های بالا فوراً به پزشک مراجعه کنید. در این فاصله به زانوی خود فشار وارد نکنید و سعی کنید از ماساژ یخ بر روی محل آسیب استفاده کنید تا تورم کاهش یابد.

چه زمانی در مورد صدادادن و تق‌تق زانو نگران باشیم؟

صدادادن زانو امری شایع و معمولاً بدون درد است که نیازی به نگرانی در مورد آن نیست. بااین‌حال، اگر به همراه این صداها حس درد نیز دارید، این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده یک مشکل باشد.

تق‌تق زانو یا کرپیتوس:

یکی از علائم شایع آرتروز  است.

یک علامت احتمالی آرتریت روماتوئید یا آرتریت عفونی است

ممکن است با چندین نوع آسیب زانو همراه باشد

اگر زانوی شما صدا می‌دهد، تق‌تق می‌کند و درد دارد، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید.

درمان صدادادن زانو همراه با درد

متخصصان روش‌های زیر را برای مدیریت صدادادن زانو همراه با درد توصیه می‌کنند:

• مدیریت وزن
• انجام ورزش‌هایی مانند پیاده روی، شنا، یا تای چی
• استفاده از داروهای ضدالتهابی غیر استروئیدی
• استفاده از داروهای تجویزی، از جمله تزریق استروئید به مفصل
• استفاده از کیسه‌های یخ و گرما برای کاهش التهاب
• فیزیوتراپی و تمرینات برای تقویت عضلات حمایت کننده از مفصل و افزایش دامنه حرکتی
• در برخی موارد، جراحی یا تعویض مفصل ممکن است ضروری باشد.
• انجام مدیتیشن نیز می‌تواند درد را کاهش دهد و ممکن است عملکرد کلی بدن را بهبود بخشد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

صدای تق‌تق ممکن است پس از برخورد شما با شخص دیگری ایجاد شود، یا ممکن است پس از چرخش‌های ناگهانی، یا پریدن و فرود شدید رخ دهد. صرف نظر از کاری که انجام می‌دادید یا سطح تناسب اندامتان، اگر صدای «پاپ» یا تق بلندی را شنیدید، باید آن را بررسی کنید. همچنین ممکن است برای تعیین علت و میزان آسیب به آزمایشاتی نیاز داشته باشید.

علاوه بر این، دریافت درمان به موقع نیز بسیار ضروری است، زیرا ممکن است به شما کمک کند از آسیب‌های دیگر جلوگیری کنید. یک مطالعه معتبر در سال 2016 که بر روی 1900 بزرگسال مبتلا به آرتریت زانو انجام شد، نشان داد که زانوهای ناپایدار، افراد را در برابر زمین خوردن و آسیب‌های ناشی از سقوط آسیب پذیرتر می‌کند. اما مداخلات مناسب می‌تواند این خطر را کاهش دهد.

تشخیص آسیب‌های زانوی صدادار

پزشک یک معاینه فیزیکی بر روی زانوی شما انجام می‌دهد و هرگونه کبودی، تورم یا سایر ناهنجاری‌های ایجاد شده را بررسی می‌کند. این بررسی فیزیکی احتمالاً شامل برخی از تست‌های حرکتی نیز می‌شود تا ببینید اگر زانوی شما خم شده یا بچرخد چه اتفاقی می‌افتد.

به عنوان مثال، اگر پزشک مشکوک به پارگی ACL باشد، ممکن است آزمایش‌های تشخیصی فیزیکی خاصی مانند تست Lachman و آزمایش کشوی قدامی را برای آزمایش پایداری ACL انجام دهد.

اگر به نظر برسد که آسیب به وجود آمده ناشی از پارگی منیسک است، پزشک ممکن است تست مک موری را برای اطمینان از این موضوع انجام دهد. در این آزمون پزشک به منیسک فشاری وارد می‌کند تا ببیند زانو چگونه واکنش نشان می‌دهد.

در مرحله بعد، احتمالاً تست‌های تصویربرداری بر روی شما انجام خواهد شد و پزشک از عکس رادیولوژی و اگر لازم باشد یک اسکن MRI برای بررسی بیشتر استفاده خواهد نمود.

کلام آخر

صدادادن و تق‌تق زانوها معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست و اکثر مردم نیازی به درمان ندارند.

بااین‌حال، اگر درد یا علائم دیگری همراه با زانوهای پر سر و صدا دارید، ممکن است نیاز داشته باشید تا به پزشک مراجعه کنید.

ورزش، رژیم غذایی مناسب و مدیریت وزن همه راه‌هایی برای حفظ سلامت مفاصل زانو و جلوگیری از مشکلات بعدی هستند. این موارد همچنین می‌توانند به شما در مدیریت علائم و کاهش آسیب به زانوها در صورت ابتلا به آرتروز کمک کنند.