درجه‌بندی استئوآرتریت (آرتروز) زانو

استئوآرتریت (آرتروز) به پنج درجه تقسیم می‌شود. درجه 0 به یک زانوی طبیعی و سالم اختصاص داده می‌شود و بالاترین درجه، یعنی درجه 4، نشان‌دهنده آرتروز شدید زانو است. آرتروزی که تا این حد پیشرفته شده باشد احتمالاً منجر به درد قابل‌توجهی در مفصل شده و حرکت و عملکرد مفصل را مختل می‌کند. برای آشنایی با درجات مختلف آرتروز و نحوه درمان آن، با ادامه مطلب با ما همراه باشید.

آرتروز درجه 0 زانو (عادی)

درجه 0 آرتروز به‌عنوان زانوی “طبیعی” طبقه‌بندی می‌شود. در این درجه مفصل زانو هیچ نشانه‌ای از آرتروز ندارد و عملکرد مفصل بدون هیچ‌گونه آسیب یا درد انجام می‌شود.

درمان آرتروز درجه 0 زانو

برای درجه 0 آرتروز نیازی به درمان نیست.

آرتروز درجه 1 زانو

فرد مبتلا به آرتروز درجه 1 رشد خار استخوانی بسیار جزئی را نشان می‌دهد. خارهای استخوانی توده‌های استخوانی هستند که اغلب در محل برخورد استخوان‌ها با یکدیگر در مفصل ایجاد می‌شوند. ممکن است ازدست‌دادن غضروف جزئی باشد؛ اما به‌اندازه‌ای نیست که فضای مفصلی را به خطر بیندازد. فرد مبتلا به آرتروز درجه 1 معمولاً هیچ درد یا ناراحتی را که بر اثر ساییدگی بسیار جزئی اجزای مفصل به وجود آمده است را تجربه نخواهد کرد.

درمان آرتروز درجه 1 زانو

بدون توجه به علائم ظاهری آرتروز، اکثر پزشکان معتقدند که نیازی به انجام هیچ‌گونه درمانی برای آرتروز درجه 1 وجود ندارد. بااین‌حال، اگر مستعد ابتلا به آرتروز هستید یا در معرض خطر بیشتری هستید، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که یک برنامه ورزشی روزانه را برای کمک به کاهش علائم جزئی آرتروز و تلاش برای کاهش سرعت پیشرفت آرتریت شروع کنید.

ورزش و آرتروز

طبق آخرین تحقیقات انجام شده در کالج آمریکایی روماتولوژی (ACR) و بنیاد آرتریت (AF) انجام ورزش منظم و تای چی برای همه افراد مبتلا به آرتروز زانو توصیه می‌شود. اگرچه هر ورزشی برای آرتروز زانو مفید نیست؛ اما گزینه‌های مختلفی، از پیاده‌روی گرفته تا شنا، می‌تواند برای کمک به بهبود عملکرد زانو در بیماران مبتلا به آرتروز مفید باشد

بااین‌حال، متخصصان توصیه می‌کنند که تا جای ممکن انجام ورزش در این دسته از افراد تحت نظارت یک متخصص، مانند متخصص فیزیوتراپی یا مربی ورزشی انجام شود.

کالج آمریکایی روماتولوژی (ACR) و بنیاد آرتریت (AF) همچنین تمرینات تعادلی و یوگا را به‌صورت مشروط برای این بیماران توصیه می‌کنند؛ زیرا طبق تحقیقات انجام شده شواهدی قوی و کافی مبنی بر مفیدبودن این تمرینات برای بیماران مبتلا به آرتروز وجود ندارد.

آرتروز درجه 2 زانو (خفیف)

آرتروز درجه 2 زانو به‌عنوان درجه خفیف این بیماری در نظر گرفته می‌شود. اشعه ایکس از مفاصل زانو در این درجه رشد بیشتر خار استخوان را نشان می‌دهد، اما غضروف معمولاً هنوز دارای ابعاد سالم و قابل‌قبولی است. به‌عبارت‌دیگر، فضای بین استخوان‌ها طبیعی است و استخوان‌ها روی یکدیگر ساییده یا خراشیده نمی‌شوند.

در این درجه، مایع سینوویال نیز معمولاً هنوز در سطوح مفصل برای حرکت طبیعی مفصل وجود دارد. بااین‌حال، در این درجه افراد ممکن است برای اولین‌بار علائمی را تجربه کنند، علائمی مانند:

درد بعد از یک روز طولانی پیاده‌روی یا دویدن

احساس سفتی در مفاصل زمانی که چندین ساعت از آن استفاده نمی‌شود

حساسیت هنگام زانوزدن یا خم‌شدن

درمان آرتروز درجه 2 زانو

با پزشک خود در مورد علائم و نشانه‌های آرتروزتان صحبت کنید. پزشک ممکن است قادر به تشخیص بیماری در این درجه اولیه باشند. اگر چنین است، می‌توانید برنامه‌ای برای جلوگیری از پیشرفت بیماری در نظر بگیرید.

چندین روش درمانی مختلف وجود دارند که می‌توانند به تسکین درد و ناراحتی ناشی از این درجه خفیف آرتروز کمک کنند. این درمان‌ها عمدتاً غیردارویی هستند، به این معنی که برای تسکین علائم نیازی به مصرف دارو ندارید.

ورزش

اگر اضافه‌وزن دارید، کاهش وزن از طریق رژیم غذایی و ورزش می‌تواند به تسکین علائم جزئی و بهبود کیفیت زندگی شما کمک کند. حتی افرادی که اضافه‌وزن ندارند نیز می‌توانند از مزایای ورزش‌کردن بهره‌مند شوند.

ایروبیک و تمرینات قدرتی کم ضربه می‌تواند به تقویت عضلات اطراف مفصل کمک کند که این موضوع ثبات مفاصل را افزایش می‌دهد و ممکن است احتمال آسیب مفصلی را کاهش دهد. همچنین توجه داشته باشید که با پرهیز از زانوزدن، چمباتمه‌زدن یا پریدن از مفصل خود در برابر فعالیت‌ها محافظت کنید.

تجهیزات جانبی

بریس ها و زانوبندها نیز می‌توانند به تثبیت زانوی شما کمک کنند. اما باید توجه داشته باشید که استفاده طولانی‌مدت از زانوبندها می‌تواند عضلات شما را ضعیف کرده و دچار آتروفی و تحلیل کند، پس سعی کنید تا جای ممکن استفاده از آن‌ها را فقط به مواقع فعالیت محدود کنید.

مسکن‌های بدون نسخه

برخی از افراد ممکن است به داروهایی برای تسکین درد خفیف نیاز داشته باشند. این مسکن‌ها معمولاً همراه با درمان‌های غیردارویی استفاده می‌شوند.

به‌عنوان‌مثال، اگر برای تسکین درد نیاز به مصرف استامینوفن یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی دارید، باید ورزش، کاهش وزن و محافظت از زانوی خود را در برابر استرس‌های غیرضروری نیز در نظر داشته باشید و مصرف این داروها هم‌زمان با این موارد را موردتوجه قرار دهید.

درمان طولانی‌مدت با این داروها ممکن است مشکلات دیگری ایجاد کند. مثلاً مصرف دوزهای بالای استامینوفن ممکن است باعث آسیب کبدی شود. این مسکن‌ها همچنین می‌توانند باعث زخم معده، مشکلات قلبی عروقی و آسیب کلیه نیز شوند.

درمان آرتروز زانوی درجه 2 و 3

درمان‌های ساده و داروهای بدون نسخه برای کمک به رفع دردهای آرتروز همیشه در دسترس هستند. می‌توانید به‌راحتی این داروها را به‌صورت آنلاین و یا از داروخانه‌ها تهیه کنید:

• استامینوفن
• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)
• ژل‌های غیراستروئیدی
• پمادهای غیراستروئیدی
• کرم کپسایسین
• ژل کپسایسین

آرتروز درجه 3 زانو (متوسط)

آرتروز درجه 3 به‌عنوان آرتروز متوسط طبقه‌بندی می‌شود. در این درجه، غضروف بین استخوان‌ها آسیب آشکاری نشان می‌دهد و فضای بین استخوان‌ها شروع به باریک شدن می‌کند.

افراد مبتلا به آرتروز درجه 3 احتمالاً هنگام راه‌رفتن، دویدن، خم‌شدن یا زانوزدن دچار درد می‌شوند. این افراد همچنین ممکن است پس از نشستن‌های طولانی و خوابیدن، دچار سفتی و خشکی در مفاصل شوند. ممکن است پس از دوره‌های طولانی حرکت نیز تورم مفاصل وجود داشته باشد.

درمان آرتروز درجه 3 زانو

اگر درمان‌های غیردارویی یا مسکن‌های بدون نسخه اثری نداشته باشند یا دیگر تسکین دردی را مانند قبلاً ایجاد نکنند، پزشک ممکن است دسته‌ای از داروها به نام گلوکوکورتیکوئیدها را نیز تجویز کند.

تزریق گلوکوکورتیکوئید

گلوکوکورتیکوئیدها انواعی از داروهای کورتیکواستروئیدی هستند. کورتیکواستروئیدها شامل کورتیزون هستند، یعنی هورمونی که آزمایشات نشان‌داده‌شده است وقتی به مفصل آسیب‌دیده تزریق می‌شود، درد آرتروز را تسکین می‌دهد.

اگرچه کورتیزون به‌عنوان یک درمان دارویی می‌تواند استفاده شود، اما به طور طبیعی توسط بدن نیز تولید می‌شود. سازمان غذا و دارو (FDA) گلوکوکورتیکوئید تریامسینولون استونید (Zilretta) را منحصراً برای درمان آرتروز زانو تأیید کرده است. گلوکوکورتیکوئیدهای دیگری که ممکن است برای آرتروز زانو تجویز شوند عبارت‌اند از هیدرو کورتیزون (Solu-Cortef) و پردنیزولون. اثرات تزریق کورتیکواستروئید ممکن است در حدود 2 یا 3 ماه از بین برود و پس از آن تزریق ممکن است تکرار شود. بااین‌حال، پزشکتان باید استفاده از تزریق کورتیکواستروئید را بادقت بررسی کند و سپس تزریق آن را برای شما در نظر بگیرد؛ زیرا تحقیقات نشان می‌دهد که استفاده طولانی‌مدت از این دارو در واقع می‌تواند آسیب مفاصل را بدتر کند.

مسکن‌های بدون نسخه و داروهای سبک زندگی

اگر مبتلا به آرتروز درجه 3 هستید باید به درمان‌های غیردارویی مانند ورزش و کاهش وزن ادامه دهید. افراد مبتلا به آرتروز درجه 3 نیز می‌توانند به استفاده از NSAID یا استامینوفن ادامه دهند.

اگر داروهای آرتروز شما باعث ایجاد عوارض جانبی می‌شوند، باید با پزشک خود در مورد تعویض و جایگزینی داروهای دیگری صحبت کنید.

داروهای مسکن با نسخه

اگر NSAIDها یا استامینوفن دیگر بر روی کم‌کردن درد شما مؤثر نباشند، داروهای ضددرد تجویزی یا ترامادول  می‌توانند به تسکین افزایش درد رایج در آرتروز درجه 3 کمک کنند. ترامادول به‌صورت محلول خوراکی، کپسول یا قرص در دسترس است.

در دستورالعمل‌های بالینی کالج آمریکایی روماتولوژی (ACR) و بنیاد آرتریت (AF)، متخصصان به طور مشروط ترامادول را نسبت به سایر مواد افیونی برای افراد مبتلا به آرتروز زانو توصیه می‌کنند. داروهای مخدر مانند اپیوئیدها به دلیل خطر افزایش تحمل و وابستگی احتمالی برای استفاده طولانی مدت توصیه نمی‌شوند.

عوارض جانبی این داروها عبارت‌اند از:

• حالت تهوع
• خواب‌آلودگی
• یبوست
• خستگی

آرتروز درجه 4 زانو (شدید)

آرتروز درجه 4، آرتروز شدید در نظر گرفته می‌شود. افراد مبتلا به آرتروز درجه 4 زانودرد و ناراحتی زیادی را هنگام راه‌رفتن یا حرکت مفصل تجربه می‌کنند. به این دلیل که فضای مفصلی بین استخوان‌ها به طور چشمگیری کاهش می‌یابد. در این درجه غضروف مفصل  تقریباً به طور کامل از بین رفته است و این موضوع مفصل را سفت و احتمالاً بی‌حرکت می‌کند. در این وضعیت مایع سینوویال به طور چشمگیری کاهش می‌یابد و دیگر به کاهش اصطکاک بین قسمت‌های متحرک مفصل کمک نمی‌کند.

درمان آرتروز درجه 4 زانو

درمان موجود برای آرتروز درجه 4 فقط جراحی است.

جراحی ترمیم مجدد استخوان (استئوتومی)

جراحی ترمیم استخوان یا استئوتومی یکی از گزینه‌های افراد مبتلا به آرتروز شدید زانو است. در طی این جراحی، پزشک استخوان بالا یا زیر زانو را برش می‌دهد تا آن را کوتاه، بلندتر کند یا تراز آن را تغییر دهد. این جراحی وزن بدن را از نقاطی از استخوان که بیشترین رشد خار استخوانی و آسیب استخوانی در آنها رخ‌داده است بر می‌دارد. این جراحی معمولاً در افراد جوان‌تر انجام می‌شود.

تعویض کامل مفصل زانو (TKR)

تعویض کامل زانو (TKR) یا آرتروپلاستی برای دردهای شدید و مداوم و کاهش عملکرد برای افراد مبتلا به آرتروز شدید زانو در نظر گرفته می‌شود. در طی این روش، جراح مفصل آسیب‌دیده را برمی دارد و یک وسیله پلاستیکی و فلزی جایگزین آن می‌کند. از عوارض این جراحی می‌توان به عفونت در محل برش و لخته‌شدن خون اشاره کرد. بهبودی از این روش چندین هفته یا ماه طول می‌کشد و کاردرمانی و فیزیوتراپی گسترده‌ای احتیاج دارد.

متأسفانه، این امکان نیز وجود دارد که تعویض مفصل زانو، پایانی برای مشکلات آرتروز زانوی شما نباشد. ممکن است در طول زندگی خود به جراحی‌های اضافی یا حتی تعویض دوباره مفصل زانو نیاز داشته باشید. بااین‌حال، مفصل‌های زانو جدید ممکن است برای چندین دهه دوام بیاورند.

کلام آخر

امروزه طیف گسترده‌ای از درمان‌ها، از داروهای بدون نسخه گرفته تا جراحی تعویض زانو، برای کمک به تسکین زانودرد ناشی از آرتروز در دسترس هستند.

اگر علائمی مانند خشکی یا ناراحتی را در زانوهای خود تجربه می‌کنید، با پزشک خود صحبت کنید تا مشخص شود که آیا آرتروز دلیل این مشکلات است یا خیر. متخصص می‌تواند به شما کمک کند تا درمان مناسب خود را پیدا کنید.