پزشکان با عارضه خار استخوانی اغلب به عنوان یک یافته رایج به هنگام عکس برداری های رادیولوژی روبرو هستند. این عارضه به ویژه در افراد بالای 50 سال بسیار رایج است. علت کمر درد و یا گردن درد دربسیاری از بیماران می تواند ناشی از همین موضوع باشد. البته با اینکه بسیاری از این خارهای استخوانی می توانند باعث بروز درد شوند اما گاهی نیز وجود خار استخوانی بدون درد است و بررسی های بیشتری برای این موضوع باید صورت گیرد..
فهرست مطالب
خارهای استخوانی معمولاً به یکی از سه دلیل زیر باعث کمردرد می شوند:
خارهای استخوانی مفاصل ستون فقرات (مفاصل فاست) میتوانند باعث ساییدگی مهرههای مجاور بر روی یکدیگر و در نتیجه باعث اصطکاک و التهاب شوند. این التهاب می تواند منجر به درد، خشکی و سایر علائم در کمر شود.
ایجاد خارهای استخوانی میتواند باعث باریک شدن سوراخهای عصبی شود، یعنی فضایی که ریشههای عصبی از ستون فقرات خارج میشوند. با کم شدن فضا، ریشه های عصبی ممکن است فشرده شوند. فشردگی ریشه های عصبی می تواند حس گزگز را در اندام های تحتانی و یا فوقانی فرد بیمار به وجود آورد و یا اگر منجر به التهاب نخاع شود می تواند درد های مزمن را هم به وجود آورد.
خارهای استخوانی می توانند در کانال نخاعی رشد کنند، جایی که طناب نخاعی حرکت می کند. این موضوع می تواند فضای کمتری برای نخاع باقی بگذارد. فشرده سازی نخاع می تواند باعث ضعف، کاهش قدرت، درد و سایر علائم شود. در واقع هنگامی که خارهای استخوانی باعث باریک شدن فضای داخل ستون فقرات شوند، به آن تنگی کانال می گویند. افرادی که به دلیل خار استخوان دچار فشرده شدن ریشه عصبی یا تنگی نخاع می شوند، معمولاً در دهه 60 و 70 زندگی خود هستند..
گاهی خارهای استخوانی ممکن است عضلات و تاندون ها را نیز تحریک کند اما این موضوع بسیار نادر است.
اگر دقیق تر بخواهیم بگوییم در واقع اصطلاح “خار استخوانی” کمی اشتباه است. کلمه “خار” این تصور را ایجاد می کند که این زوائد استخوانی تیز هستند و این تیزی می تواند باعث فرورفتن در نخاع و دیگر بخش های آناتومی ستون فقرات شود. اما در واقع خارهای استخوانی بر خلاف نامشان، معمولا گرد و صاف هستند.
اصطلاحات پزشکی برای خار استخوانی استئوفیت و انتزوفیت است. هم استئوفیت ها و هم انتزوفیت ها برجستگی های روی استخوان هستند که به صورت اضافی رشد کرده اند. این زوائد معمولا به عنوان واکنشی به روند آرتریت یا آرتروز به وجود می آیند. درواقع اگرچه استخوانها سخت به نظر می آیند اما آن ها نیز مانند ناخنها و موها دائماً در حال تجدید شدن و رشد هستند. استئوفیت ها و انتزوفیت ها به عنوان واکنش های استخوان به هنگام استرس و فشار در نظر گرفته می شوند. استئوفیت ها معمولاً در نتیجه اصطکاک بیش از حد در مفاصل به وجود می آیند. استئوفیتها اغلب در جایی از ستون فقرات یافت می شوند که دو استخوانهای مهرهبه هم متصل می شوند و به اصطلاح یک فاست مفصلی را تشکیل می دهند.
انتزوفیت ها خارهای استخوانی هستند که در جایی که رباط ها و تاندون ها به استخوان می چسبند (نقطه ای به نام آنتز) ایجاد می شوند. کشیدگی مزمن، آسیب یا بیماری می تواند باعث التهاب در این نواحی شود و این التهابات در آینده می تواند از جمله عوامل اثر گذار در به وجود آمدن انتزوفیت ها باشد.
گاهی تشخیص اینکه خار استخوانی از نوع انتزوفیت می باشد و یا استئوفیت حتی برای پزشک نیز دشوار است اما این موضوع جای نگرانی نیست زیرا اغلب درمان های مربوط به این دو عارضه یکی هستند و تشخیص متفاوت تاثیری در روند درمان نخواهد داشت.
می توان گفت احتمال به وجود آمدن خارهای استخوانی با بالا رفتن سن افزایش می یابد. خار استخوان می تواند باعث التهاب در مفاصل فاست و یا تحریک ریشه عصب شود.
به این نکته توجه داشته باشید که علائم مربوط به خار استخوان به طور معمول با گذشت زمان به مرور بدتر می شود. همچنین این علائم با انجام فعالیت تشدید می شود و با استراحت بهبود پیدا می کند.
علائم خار استخوانی در گردن ممکن است با توجه به محل قرار گیری آن متفاوت باشد اما در کل می توان به علائم زیر در این رابطه اشاره نمود:
در کل بیحسی، گزگز و ضعف در هر دو شانه، بازو و یا دست ممکن است نشانهای از تنگی نخاع باشد که می تواند توسط خار استخوان ایجاد شده باشد.
درصورت وجود خارهای استخوانی در قسمت ستون فقرات کمری ممکن است علائم زیر بروز کند:
برای درک این موضوع بهتر است ابتدا با هم مقداری آناتومی ستون فقرات را بررسی کنیم:
ستون فقرات از 33 مهره تشکیل شده است. در داخل ستون فقرات فضایی به نام کانال نخاعی وجود دارد که محل عبور نخاع و ریشه های عصبی است. این ریشه های عصبی از طناب نخاعی انشعاب می گیرند و از طریق فضاهای بین مهره ای که سوراخ بین مهره ای نامیده می شوند، از کانال نخاعی خارج می شوند. حالا گاهی این کانال نخاعی به علت های مختلف ممکن است دچار تنگی شود که هنگامی که این موضوع رخ دهد، باعث تحت فشار قرار گرفتن نخاع و ریشه های عصبی می شود. این فشرده شدن میتواند باعث درد، سوزن سوزن شدن، بیحسی و یا ضعف شود که معمولاً به صورت دوطرفه در هر دو پا یا هر دو بازو رخ میدهد.
هنگامی که تنگی نخاعی پاها را تحت تاثیر قرار می دهد، علائم در هنگام ایستادن و راه رفتن بدتر و در هنگام نشستن بهتر می شوند. تنگی کانال را معمولا نمیتوان بدون جراحی درمان کرد، اما علائم مربوط به آن را که شامل درد، ضعف و بیحسی است را میتوان بهصورت غیرجراحی با داروهای ضد التهابی و استروئیدی خوراکی و تزریقی مدیریت نمود. البته باید به این نکته نیز توجه کرد که همه موارد تنگی ستون فقرات ناشی از خار استخوانی نیست. بلکه خار استخوان تنها یکی از علل احتمالی تنگی نخاع است.
از سایر علل احتمالی تنگی کانال می توان به برآمدگی یا پارگی دیسک، بزرگ شدن رباط ستون فقرات، تومورهای ستون فقرات، شکستگی مهره ها و عفونت های ستون فقرات اشاره نمود. علاوه بر این، علائمی مانند درد، بی حسی و گزگز در اندام ها می تواند به علت عوامل دیگری همچون دیابت یا گردش خون ضعیف به وجود بیاید. بنابراین مراجعه به متخصص برای تشخیص دقیق این موضوع و انتخاب درمان مناسب برای تسکین درد امری بسیار ضروری است.
