آب درمانی و بهبود عوارض آسیب نخاعی

بیماری آسیب نخاعی چیست؟

بیماری آسیب نخاعی یا زخم طناب نخاعی (Spinal Cord Injury) عبارت است از آسیب به اعصابی که طناب نخاع را تشکیل داده و مسئولیت انتقال اطلاعات بین مغز و بدن را برعهده دارند. آسیب نخاعی به هر نوع آسیب، خرابی یا ضربه‌ای اشاره دارد که باعث تخریب قسمت‌هایی از نخاع شود. نخاع زیرین یا مهره‌ای از جنین شکل می‌گیرد و از قسمت پایینی مغز تا قسمت بالایی کمر کشیده می‌شود و تمام اطراف آن با غشاء محافظت می‌شوند.

نخاع مسئول انتقال اطلاعات عصبی بین مغز و بدن است و هرگونه آسیب به آن می‌تواند باعث عوارض جدی برای فرد شود. عوامل مختلفی می‌تواند منجر به آسیب نخاع شود از جمله:

• حوادث ترافیکی
• سقوط سخت یا ضربه‌های شدید
• ناهنجاری‌های فیزیکی مانند کمردرد و تنگی نخاعی
• عفونت‌هایی مانند مننژیت
• خونریزی داخل نخاعی

علائم بیماری آسیب نخاعی

آسیب به طناب نخاع منجر به فلج و اختلالات حسی و حرکتی می‌شود. علائم شایع بیماری در افراد مبتلا عبارتند از:

• اختلالات ادراری و روده‌ای: از دست دادن کنترل ادرار و مدفوع، افتادگی مثانه و ادرارهای عفونی
• فلج و اختلالات حرکتی: فلج کامل یا جزئی اعصاب در قسمت آسیب دیده، درد مزمن، کاهش تحرک و تعادل
• سختی عضلات و کرامپ‌ها: ناشی از فعال شدن نابجای عضلات
• اختلالات حسی: احساس سوزش، گرما، سردی یا بی‌حسی در محدوده‌ای از بدن
• تغییرات روانی: افسردگی، اضطراب، تغییر در خواب و کاهش اعتماد به نفس
• عفونت‌ها و التهابات: آسیب‌های نخاعی، پاسخ ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد و خطر عفونت را افزایش می‌دهد
• بیماری‌های همراه: فشارخون بالا، دیابت، اختلالات قلبی و عروقی، استئوپروز
• مشکلات اجتماعی و اقتصادی: مشکلات شغلی، اقتصادی، اجتماعی و مشکلات خانوادگی

عوارض بیماری آسیب نخاعی چیست؟

بیماری آسیب نخاعی می‌تواند منجر به ایجاد عوارض جدی و خطرناکی شود. عوارض احتمالی آسیب نخاعی بستگی به موقعیت و شدت آسیب دارد. در زیر تعدادی از عوارض شایع آسیب نخاعی ذکر شده است:

1. فلج شدن: بیماری آسیب نخاعی می‌تواند منجر به فلج شدن قسمتی از بدن یا کل آن شود. فلج شدن قسمتی از بدن به معنای از دست دادن توانایی حرکت در یک بخش خاص از بدن است، در حالی که فلج کلی شامل از دست دادن توانایی حرکت در تمام اعضای بدن می‌شود.

2. ناتوانی حرکتی: آسیب به نخاع می‌تواند باعث محدود شدن توانایی حرکتی فرد شود. این موضوع می‌تواند شامل مشکلات در راه رفتن، حرکت کردن، تعادل و کنترل عضلات باشد.

3. اختلالات حسی: آسیب به نخاع می‌تواند توانایی درک درد، حرارت و احساسات دیگر را تحت تاثیر قرار دهد. افراد ممکن است احساس کم‌تری از درد یا درک ناقصی از حس‌های مختلف داشته باشند.

4. اختلال در عملکرد مثانه و روده: بیماری آسیب نخاعی ممکن است منجر به اختلال در کنترل مثانه و روده شود. افراد ممکن است دچار ناتوانی در تخلیه مثانه و روده شوند و نیاز به استفاده از کاتتر مثانه و یا روش‌های دیگر برای کنترل تخلیه مثانه و روده داشته باشند.

5. اختلالات جنسی: بیماری آسیب نخاعی می‌تواند بر روی عملکرد جنسی تاثیر بگذارد. مشکلاتی مانند عدم توانایی در داشتن ارتباط جنسی، عدم توانایی در احساس لذت جنسی و بروز مشکلات ارتباطی می‌تواند رخ دهد.

6. اختلالات تنفسی: در برخی موارد آسیب به نخاع می‌تواند منجر به مشکلات تنفسی شود. افراد ممکن است به استفاده از وسایل کمکی تنفسی، مانند دستگاه تنفسی، نیاز داشته باشند.

7. اختلالات قلبی و عروقی: برخی از افراد ممکن است پس از آسیب نخاعی به مشکلات قلبی و عروقی، مانند فشار خون بالا و مشکلات در عملکرد قلب، دچار شوند.

تاثیر آب درمانی در درمان افراد مبتلا به بیماری آسیب نخاعی

درمان‌های فیزیکی و ورزشی مختلفی برای بهبود شرایط افراد مبتلا به آسیب نخاعی استفاده می‌شود. این درمان‌ها شامل انواع ورزش‌های قدرتی و استقامتی برای افزایش عملکرد عضلانی و کاهش عوارض ثانویه است.

ورزش در آب که یک شکل جایگزین از ورزش است، می‌تواند به افزایش تحرک بیماران کمک کند. کاهش اثر جاذبه و کاهش وزن بدن در آب، باعث می شود بیماران راحت‌تر بتوانند حرکاتی را انجام دهند که در حالت عادی و خارج از آب قادر به انجام آن نیستند.

بررسی‌های مختلفی اثرات ورزش در آب بر بیماران مبتلا به آسیب نخاعی را نشان داده است. این مطالعات ثابت کرده که ورزش در آب به بهبود علائم، عملکرد حرکتی و ظرفیت‌های فیزیکی این بیماران کمک می‌کند. در مجموع ورزش در آب برای افراد مبتلا به آسیب نخاعی انتخاب مناسبی به نظر می‌رسد، اما نیاز به مطالعات بیشتر دارد برای درک بهتر اینکه چه نوع ورزش می‌تواند بیشترین فایده را داشته باشد.

نتایج

در این مطالعه مروری، 23 مقاله که در آن از روش آب درمانی برای بهبود عوارض بیماری آسیب نخاعی استفاده شده بود، مورد بررسی قرار گرفت. به گفته دکتر اندرسون و همکاران، آب درمانی روشی قطعی برای درمان عوارض بیماری آسیب نخاعی محسوب نمی شود. در چند مقاله دیگر نیز به این نکته اشاره شده است. برای درمان بیماری آسیب نخاعی و کاهش عوارض آن انجام دادن یک پکیج ترکیبی پیشنهاد اکثر پزشکان بوده است.

در یک تحقیق که بر روی 26 بیمار مبتلا به بیماری آسیب نخاعی انجام شد، نتایج نشان داد که استفاده از روش‌های ترکیبی تاثیر بسیار بیشتری در بهبودی این دسته از بیماران دارد. برنامه پیشنهادی دکتر اسپنسی و همکاران به صورت خلاصه آورده شده است که شامل موارد زیر است:

• فیزیوتراپی و ارگوتراپی – برای نگهداری عضلات قوی، افزایش حرکت و مدیریت درد و اسپاستیسیته.

• داروهای ضد التهاب – برای کاهش التهاب و درد، مانند کورتیکواستروئیدها.

• داروهای ضد افسردگی – برای کنترل افسردگی ناشی از آسیب نخاع.

• نرم افزارهای ارتز – برای پشتیبانی و کاهش فشار.

• عصب درمانی – استفاده از الکترونوروگرافی برای بهبود عملکرد عصبی.

• مدیتیشن و ذهن آگاهی – بهبود عملکرد اجرایی و کنترل استرس.

• تغذیه صحیح – با اجتناب از عوامل التهاب زا.

• جراحی – ممکن است در برخی موارد توصیه شود.

جمع‌بندی

آب درمانی یا هیدروتراپی، استفاده از آب برای درمان و توانبخشی بیماری‌ها و اختلالات مختلف است. در بیماری آسیب نخاعی، آب درمانی می‌تواند یکی از روش‌های درمانی فیزیکی مؤثر باشد. این روش معمولاً در استخرها یا برکه‌های آب گرم انجام می‌شود و شامل تمرینات و حرکات در آب است. هیچگاه نمیتوان یک روش توانبخشی را راهی برای بهبود قطعی یک بیماری دانست، با این حال انجام آب درمانی برای بیماران آسیب نخاعی امتیازاتی دارد که می تواند روند بهبودی را تسهیل کند.

در آب درمانی وزن بدن در آب کاهش می‌یابد و تحمل وزن را تسهیل می‌کند. این ویژگی می‌تواند برای بیماران با آسیب نخاعی که ممکن است محدودیت‌های حرکتی داشته باشند، بسیار مفید باشد و در تقویت عضلات و بهبود تعادل و حرکت کمک کند.

آب درمانی همچنین می‌تواند عضلات را تقویت کند و انعطاف‌پذیری را افزایش دهد. وزن آب بر روی بدن، مقاومت و تحریک عضلات را افزایش می‌دهد که می‌تواند منجر به تقویت و بهبود کارایی عضلات در بیماران آسیب نخاعی شود. آب گرم درمانی می‌تواند به عنوان یک ضد التهاب و مسکن طبیعی عمل کند. استفاده از آب گرم در تماس با بدن می‌تواند به کاهش التهاب و درد مربوط به آسیب نخاعی کمک کند.

علاوه بر این، حرکت در آب و مقاومت آب می‌تواند بهبود تعادل و کنترل عضلات را تقویت کند. این می‌تواند به بیماران با آسیب نخاعی کمک کند تا بهترین کنترل حرکتی را برای فعالیت‌های روزمره خود داشته باشند.

مطالعات علمی نشان داده‌اند که آب درمانی می‌تواند در بهبود عملکرد فیزیکی، قدرت عضلانی، تعادل و کنترل عضلات، کاهش درد و افزایش روانشناسی بیماران آسیب نخاعی موثر باشد. با این حال، همچنان نیاز به مطالعات بیشتر در این زمینه وجود دارد تا اثربخشی و مکانیسم‌های دقیق آب درمانی در بیماران آسیب نخاعی به طور کامل مشخص شود.