لیزردرمانی و بیماران مبتلا به سیاتیک

سیاتیک دردی انتشاری است که از کمر تا ساق پا را درگیر می‌کند. گاهی این درد ناشی از آسیب به ریشه عصبی است. یکی از انواع سیاتیک عارضه “سیاتیک دیسکوژنیک” ناشی از بیرون‌زدگی دیسک کمر است که می‌تواند منجر به اختلالات عصبی مانند گزگز و خواب‌رفتگی پاها یا ناتوانی و درد در ناحیه کمر و پاها شود. سیاتیک دیسکوژنیک تقریباً 90 درصد موارد سیاتیک را تشکیل می‌دهد. این عارضه به دلیل ازدست‌دادن کار و هزینه‌های گران مراقبت‌های بهداشتی، اثر اقتصادی قابل‌توجهی دارد و می‌تواند به‌شدت بر کیفیت زندگی اثرگذار باشد.

در طول حرکات بدن، اعصاب تحت‌فشارهای مکانیکی مختلفی قرار می‌گیرند. هنگامی که عصب بیش از ظرفیت خود فشرده، منقبض یا کشیده می‌شود، گردش خون و اکسیژن‌رسانی در داخل آن مختل می‌شود و در نتیجه ایسکمی و کاهش عملکرد ایجاد می‌شود. در عارضه بیرون‌زدگی دیسک نیز، استرس و فشار ناشی از بیرون‌زدگی دیسک مانع از خون‌رسانی به ریشه عصبی می‌شود و اختلالات عملکردی، حسی و حرکتی ناشی از فشردگی ریشه عصبی اتفاق می‌افتد. فشردگی ریشه عصبی همچنین باعث آزادشدن واسطه‌های التهابی و در نتیجه درد می‌شود.

لیزردرمانی چیست؟

اصطلاح LASER مخفف عبارت Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation است. این وسیله دستگاهی است که از تشعشعات تحریک شده تابش الکترومغناطیسی برای تولید نور منسجم، همسو و تک‌رنگ از طریق یک فرایند تقویت نوری استفاده می‌کند. در لیزردرمانی از قسمت‌های قرمز و مادون‌قرمز طیف الکترومغناطیسی نور استفاده می‌شود. در لیزردرمانی با شدت پایین از امواج لیزر با توان حداکثر 500 میلی‌وات (لیزرهای کلاس 3) استفاده می‌شود، درحالی‌که لیزردرمانی با توان بالا (HPLT) استفاده از لیزرهای باقدرت قابل‌توجه (لیزرهای کلاس 4) است. لیزردرمانی با توان بالا (HPLT) یک روش جدید، بدون درد و قدرتمند است که تأثیر قابل‌توجهی در کاهش درد دارد. این روش درمانی دارای مزایای درمانی مختلفی مانند کاهش درد، کاهش التهاب و تحریکات بیولوژیکی است.

مزیت دیگر HPLT، افزایش قدرت و عمق نفوذ به بافت‌های عمیق است. HPLT به‌وضوح سطح درد را در اختلالات حاد و مزمن مانند سندرم تونل کارپال، استئوآرتریت مزمن، صدمات وارده به زانو، آرتریت روماتوئید، عارضه های مربوط به شانه، فیبرومیالژیا و همچنین درد بعد از عمل را کاهش می‌دهد. البته پژوهشگران هنوز در مورد فرکانس، قدرت پالس، زمان استفاده، یا دوز انرژی لیزردرمانی در بیماران مختلف به توافق نرسیده‌اند.

آیا لیزردرمانی تأثیرگذار است؟

در حال حاضر تحقیقات کمی در مورد اثربخشی درمان HPLT بر دردهای انتشاری ناشی از دیسک گردن، التهاب اپی کندیل خارجی، آرتریت زانو، شانه یخ‌زده و سیاتیک در حال انجام است؛ بنابراین ما امروز می‌خواهیم باهم یکی از مقالاتی را بررسی کنیم که تأثیر این درمان را بر بیماران دارای “سیاتیک دیسکوژنیک” بررسی نموده است.

این تحقیق در کلینیک سرپایی دانشکده فیزیوتراپی در دانشگاه بدر قاهره و در بازه زمانی مارس 2021 تا ژوئن 2021 انجام شده است.

بررسی مقاله: تأثیر لیزردرمانی با توان بالا بر سیاتیک

در ابتدا رضایت‌نامه توسط همه شرکت‌کنندگان در پژوهش امضا شد. شرکت‌کنندگان به طور تصادفی به 2 گروه مساوی تقسیم شدند: گروه کنترل (G1) و گروه مطالعه (G2). گروه کنترل (G1) برنامه درمانی ویژه طراحی شده‌ای شامل الکتروتراپی و تمرینات درمانی (تمرینات کششی و قدرتی) را دریافت کردند. گروه موردمطالعه (G2) نیز برنامه لیزردرمانی با توان بالا را دریافت نمودند. تمرینات و درمان‌ها سه جلسه در هفته به مدت یک ماه انجام شد. شرکت‌کنندگان شامل سی و شش بیمار مرد بودند که همگی دارای عارضه سیاتیک مزمن یک‌طرفه ناشی از بیرون‌زدگی دیسک کمر (L5-Sl) بودند که این عارضه در آن ها همراه با درد برای بیش از سه ماه بود.

سن بیماران بین 22 تا 44 سال بود. هر بیمار تحت معاینه فیزیکی، عصبی (ارزیابی حرکتی، ارزیابی حسی) و ارزیابی الکتروفیزیولوژیک قرار گرفت. سطح ضایعه توسط تصویربرداری (MRI) تشخیص داده شد. بیمارانی که در چهار هفته گذشته پوکی‌استخوان یا تزریقات کمری قابل‌توجهی داشته‌اند، همچنین افرادی که دارای ضربات حاد به کمر، دردهای التهابی، بی‌ثباتی کمر، جراحی‌های کمر و مشکلات عصبی بودند، از مطالعه خارج شدند.

سنجش‌ها و ارزیابی‌ها

خط کش درد

از یک خط کش درد برای اندازه‌گیری سطح درد قبل و بعد از درمان استفاده شده است. خط کش درد یک خط کش ده‌سانتی متری است که بیمار میزان درد خود را به‌وسیله آن اعلام می‌کند. عدد صفر برای “بدون درد” و عدد ده برای “بیشترین درد” در نظر گرفته می‌شود.

از بیماران خواسته شد که درد رادیکولار و انتشاری خود را به‌وسیله این خط کش ارزیابی کنند. این روش اعلام درد، یک معیار معتبر و دقیق برای ارزیابی درد مزمن است که در تحقیقات بسیاری از آن استفاده می‌شود.

تست SLR

تست بلندکردن پا به‌صورت مستقیم (SLR) نیز از شرکت‌کنندگان گرفته شد. در این تست آزمودنی به پشت و روی کمر دراز می‌کشد و متخصص درحالی‌که قسمت تاندون آشیل آزمودنی را گرفته است و با دست دیگرش از خم‌شدن زانوی او جلوگیری می‌کند یکی از پاها را حدود 60 تا 70 درجه به سمت بالا می‌برد. در این وضعیت اگر درگیری ریشه عصب علت درد سیاتیک باشد، باید احساس درد در کمر و پای آزمودنی وجود داشته باشد.

تست پیاده‌روی 6 دقیقه‌ای

برای ثبت نتایج این تست از آزمودنی‌ها خواسته شد تا اپلیکیشن رایگان این تست را نصب کنند و آموزش چگونگی تنظیم عملکرد آن را نیز دریافت نمودند. این تست آزمونی معتبر برای تعیین اختلال عملکردی در بیماران مبتلا به رادیکولوپاتی کمری محسوب می‌شود. از آزمودنی‌ها خواسته شد که به هنگام ثبت تست خود از یک مسیر مناسب طولانی، مستقیم و نسبتاً مسطح، بدون داشتن پستی‌وبلندی زیاد یا موانع دیگری که مانع ارسال سیگنال GPS شود استفاده کنند. در صورت بروز هرگونه سؤال، یک شخص و شماره‌تلفن برای کمک به آزمودنی‌ها در نظر گرفته شد. اپلیکیشن تست پیاده‌روی 6 دقیقه‌ای حداکثر مسافت پیموده شده را در 6 دقیقه بادقت عالی ثبت می‌کند.

رفلکس هافمن (H-reflex)

از یک سیستم کامپیوتری برای تحریک الکتریکی و ثبت رفلکس کف پا استفاده شد. در فلکس هافمن عضله نعلی پا که محل عبور عصب تیبیا است به‌وسیله پالس های الکتریکی تحریک می‌شود. این عصب از حفره پشت زانو نیز عبور می‌کند.

به شرکت‌کنندگان گفته شد که پاها و بازوهای خود را تا آنجا که ممکن است در همان وضعیت ثابت نگه دارند تا اندازه‌گیری‌های رفلکس قابل‌اعتماد باشد. برای جلوگیری از هرگونه مداخله با داده‌های جمع‌آوری‌شده، مفصل زانو با قراردادن یک بالش در زیر آن در حالت خمش ۲۰ درجه قرار گرفت. این حرکت باعث شل‌شدن عضله دوقلو می‌شود.

نتایج مطالعه

نتایج این پژوهش نشان داد که میزان درد و تأخیر رفلکس هافمن در هر دو گروه کاهش معنی‌داری داشت. تست‌های SLR، پیاده‌روی و رفلکس هافمن در گروهی که تحت درمان با لیزر توان بالا قرار گرفته بود افزایش معناداری پیدا کردند و این موضوع نشان داد که برنامه لیزردرمانی با توان بالا تأثیر مفیدتری در بهبود علائم بالینی و الکتروفیزیولوژیکی بیماران دارد.

کارایی لیزردرمانی در درمان چندین بیماری اسکلتی عضلانی در چندین مقاله مورد بررسی قرار گرفته است؛ اما تابه‌حال هیچ مطالعه‌ای تأثیر این درمان را بر سیاتیک مورد بررسی قرار نداده بود. تصور می‌شود که لیزر دارای خواص ضدالتهابی، ضددرد و همچنین ترمیمی داشته باشد. می‌توان بهبود گروه تحت درمان با لیزر را این‌گونه توجیه کرد که این بهبودی ممکن است مربوط به تأثیر خواص ضددرد لیزرتراپی با توان بالا باشد. این درمان می‌تواند منجر به مکانیسم‌های مختلفی مانند کاهش انتقال محرک‌های درد و افزایش تولید ترکیباتی شبیه به مرفین در بدن شود.

علاوه بر این، لیزرتراپی با توان بالا می‌تواند تأثیر مستقیمی بر ساختارهای عصبی داشته باشد و جریان خون، نفوذپذیری عروق‌ و همچنین بازسازی سلولی را بهبود می‌بخشد.

این مطالعه نشان داد که هر دو گروه (کنترل و آزمایش) کاهش معنی‌داری در سطح درد و تأخیر رفلکس هافمن پس از درمان داشتند. اما تست SLR، تست پیاده‌روی 6 دقیقه‌ای، تأخیر رفلکس هافمن و شاخص درد در گروه تحت درمان با لیزرتراپی نسبت به گروهی که تنها تمرینات را دریافت کرده بودند بهبود قابل‌توجه‌تری داشت.  بنابراین، یافته‌های این تحقیق نشان داد که لیزر پرقدرت در کاهش درد و افزایش عملکرد فیزیولوژیکی در بیماران مبتلا به سیاتیک می‌تواند مفید باشد.