بیماری مالتیپل اسکلروزیس (Multiple Sclerosis) که به اختصار به آن MS نیز میگویند، یک بیماری مزمن و التهابی است که سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار میدهد. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به طور نادرست به بافت های محافظت کننده اعصاب مانند مایلین (ماده سفید) حمله میکند و آنها را تخریب میکند. این باعث تشکیل زخمها و تخلیه التهابی در اعصاب میشود، که منجر به اختلالات ارتباطی و عملکردی در اعصاب میشود.
علت اصلی بروز بیماری مالتیپل اسکلروزیس هنوز مشخص نیست، اما فرضیهها نشان میدهند که عوامل ژنتیکی و محیطی در بروز آن نقش دارند. این بیماری معمولاً در افراد جوانتر (بین 20 تا 40 سال) ظاهر میشود و بیشتر در زنان اتفاق میافتد.
علایم و نشانههای بیماری مالتیپل اسکلروزیس متنوع و متناسب با مناطق مختلف سیستم عصبی مرکزی است. برخی از علایم شایع این بیماری شامل موارد زیر است:
البته هر فرد ممکن است علایم متفاوتی تجربه کند و شدت و نوع علایم ممکن است در طول زمان تغییر کند.
تشخیص بیماری مالتیپل اسکلروزیس براساس نتایج آزمایشات تصویربرداری مغز و نخاع از جمله اسکن ام آر آی مغز و لومبار پانکتوگرافی میباشد. همچنین، برخی آزمایشات خونی و ارزیابی علایم و نشانهها نیز در تشخیص استفاده میشوند.
درمان مالتیپل اسکلروزیس شامل کنترل علایم و نشانهها، کاهش التهاب، کنترل بیماری و مداخلات فیزیوتراپی برای بهبود کیفیت زندگی میشود. درمانهای دارویی، شامل داروهای ضد التهابی، داروهای مهارکننده ایمنی و داروهای مختلف دیگر استفاده میشوند. همچنین، فیزیوتراپی، تمرینات فیزیکی و مشاوره نیز میتوانند بهبود در برخی از علایم و کاهش تاثیر بیماری کمک کنند.
فهرست مطالب
بیماری مالتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری مزمن است که عموماً سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار میدهد و به طور متناوب ناتوانی را ایجاد میکند. این بیماری در آمریکای شمالی و اروپا شایعترین بیماری عصبی ناتوانکننده در بین جوانان و بزرگسالان میانسال است. بیش از 2.5 میلیون بزرگسال در سراسر جهان به این بیماری مبتلا هستند و این بیماری سومین علت ناتوانی عصبی در بزرگسالان محسوب میشود. در حال حاضر، تقریباً 400000 جوان در ایالات متحده با این بیماری مبارزه میکنند و هر ساله تعداد مبتلایان به MS تقریباً 10000 نفر افزایش مییابد. با توجه به تاثیرات اجتماعی و اقتصادی بیماری مالتیپل اسکلروزیس ، توانبخشی نقش مهمی در مدیریت آن دارد.
MS یک بیماری پیچیده است که در آن طیف وسیعی از علائم و تاثیرات بر روی عملکرد فرد مبتلا بروز میکند. آسیب به سیستم عصبی بر عملکرد جسمی، شناختی، روانی، عاطفی و کیفیت زندگی تاثیر میگذارد. اگرچه درمان با عوامل تعدیلکننده ایمنی میتواند بر روی پیشروی بیماری تاثیر بگذارد، اما در حال حاضر هیچ درمان قطعی برای آن وجود ندارد.
در گذشته، آب درمانی برای درمان بیماریهای مختلف استفاده میشد. محیط آبی دارای خواص منحصر به فردی مانند شناوری، تلاطم، فشار هیدرو استاتیک و مقاومت است که میتواند برای به دست آوردن طیف گستردهای از مزایای ورزش استفاده شود.
ويژگیهای خاص آب (از جمله فشار هيدرواستاتيك، شناوری، ویسکوزیته، چگالی و دما) و ويژگیهای ديناميك (از جمله مقاومت جريان و جريان آشفته) در اين رابطه به عنوان تسهيل کنندهها عمل میکنند. اين ويژگیها به افراد امکان میدهند تا حرکات متعادل و هماهنگی را انجام دهند. شناور ماندن در آب، امکان حرکاتی را فراهم میکند که در خشکی امکانپذیر نیست. شناوری به عنوان يک تکيهگاه عمل میکند. محيط آبی به بیماران اجازه میدهد به صورت فعال در ورزش شرکت کنند، زیرا وزن بدن کاهش مییابد. به دلیل عدم ثبات بدن در آب، عضلات به صورت مداوم فعال میشوند تا بدن را استوار نگه دارند. اين امر امکان به دست آوردن قدرت، انعطاف پذيري و تعادل را فراهم میکند. فشار هیدرواستاتیک و ويسكوزيته نيز تجربههای حسی متفاوتی را نسبت به آنچه در خشکی تجربه میشود، ارائه میدهند.
علاوه بر اين، زمانی که افراد مبتلا به بیماری MS با گرما مواجه میشوند، ممکن است علائم بیماری در آنها تشدید شود. ورزش در آب میتواند در کاهش ضعف و سایر علائم عصبی به آنها کمک کند.
افزایش دمای بدن نیز یکی از مشکلات اصلی افراد مبتلا به بیماری مالتیپل اسکلروزیس در هنگام فعالیت بدنی است و اعتقاد بر این است که آب تا حدی میتواند از افزایش دمای بدن جلوگیری کند. یکی از مهمترین دلایلی که بیماران در هنگام ورزش در آب عملکرد بهتری دارند، همین نکته است. در دهه گذشته، آب درمانی در حوزه توانبخشی به صورت قابل توجهی گسترش یافته است، اما اثربخشی این نوع درمان در تحقیقات علمی هنوز مشخص نیست.
در سال 2016، کوئیلو و همکاران یک مرور سیستماتیک کیفی را بر روی روش آب درمانی برای درمان افراد مبتلا به بیماری مالتیپل اسکلروزیس انجام دادند، اما تحلیل آماری انجام نشد. بنابراین، هدف اصلی این مرور سیستماتیک، بهروزرسانی آن با در نظر گرفتن آزمایشهای کنترل شده تصادفی و انجام تحلیل آماری بود تا خلاصهای از تمام مطالعات اولیه در این زمینه ارائه شود و راهنمایی قابل اعتمادی درباره کارآمدی این نوع درمان و تمام اثراتی که آب میتواند در این بیماری ایجاد کند، ارائه گردد.
تحقیقات نشان داده است که آب درمانی میتواند در درمان بیماری مالتیپل اسکلروزیس تاثیر مثبتی داشته باشد. آب درمانی به دلیل خواص خاص آب و محیط آبی، میتواند بر توانبخشی و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به ام اس تاثیر بگذارد. در آب، شناوری و فشار هیدرو استاتیکی کاهش و وزن بدن بر روی ساختارهای مورد تحمل قرار میگیرد، که میتواند برای افراد با مشکلات حرکتی و تعادل کمک کند.
علاوه بر این، آب به عنوان یک محیط تمرینی مناسب، اجازه میدهد تا حرکات متعادل و هماهنگ انجام شود و به تعدادی از مشکلات این بیماری مانند ضعف عضلات، کاهش انعطافپذیری و مشکلات تنفسی کمک میکند. همچنین، آب به دلیل ویژگیهای خود مانند فشار هیدرو استاتیک و ویسکوزیته، میتواند احساس حس عمقی متفاوتی را ایجاد کرده و اثرات خوبی بر روی سیستم عصبی و عضلانی داشته باشد.
اگرچه تحقیقات بیشتری برای بررسی تاثیر دقیق آب درمانی در درمان بیماری مالتیپل اسکلروزیس لازم است، اما شواهد حاضر نشان میدهد که آب درمانی میتواند به عنوان یک روش تکمیلی و مفید در مدیریت و توانبخشی بیماران مبتلا به ام اس مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، قبل از شروع هرگونه برنامه تمرینی یا درمانی در آب، مشاوره و هماهنگی با پزشک و تیم درمانی مربوطه الزامی است.
در این مطالعه، دستورالعملهای PRISMA برای انجام بررسی سیستماتیک و متاآنالیز استفاده شده است. سه پایگاه داده کتابشناختی شامل MEDLINE، PEDro و کتابخانه کاکرین برای جستجوی مقالات استفاده شدهاند. مقالاتی که شامل معیارهای مشخصی همچون طرح آزمایشی تصادفی و کنترلشده بوده و به زبان انگلیسی منتشر شده باشند، در این مطالعه گنجانده شدهاند. کیفیت کارآزماییهای بالینی نیز با استفاده از امتیازدهی منطبق ارزیابی شده است.
پس از حذف مقالات تکراری، 116 رکورد بررسی شده است و در نهایت 11 مطالعه تصادفیسازی و کنترلشده در این مرور سیستماتیک شامل شدهاند. بیشتر نتایج تحلیل کمی از نظر آماری به طور معنیداری موثر بودهاند.
به طور کلی، فیزیوتراپی در آب به عنوان یک ابزار قابل اعتماد برای توانبخشی افراد مبتلا به بیماری مالتیپل اسکلروزیس مورد توصیه قرار میگیرد. استفاده از این رویکرد توانبخشی به همراه فیزیوتراپی معمولی پیشنهاد میشود. با این حال، برای تایید نتایج کنونی، نیاز به مطالعات بیشتر، با دسترسی به تعداد بیشتری از شرکتکنندگان و پیگیریهای کوتاهمدت، میانمدت و بلندمدت وجود دارد.
