بیماری آسیب نخاعی چیست؟

بیماری آسیب نخاعی (Spinal Cord Injury) به وضعیتی اشاره دارد که همه یا قسمتی از بخش نخاع مرکزی به صورت قسمتی یا کلی آسیب می‌بیند. این آسیب ممکن است از اثرات مستقیم یا غیرمستقیم ضربه، صدمه یا بیماری‌هایی نظیر قطعی، فشار، خونریزی، التهاب، عفونت و غیره ناشی شود.

بیماری آسیب نخاعی می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد نخاعی و ایجاد مشکلات جدی در حرکت، حس و عملکرد اعصابی شود. عوارض و علائم بیماری آسیب نخاعی بسته به موقعیت و میزان آسیب واقع شده در نخاع متغیر است. در صورتی که آسیب در قسمت بالایی نخاع رخ دهد (مانند ستون فقرات گردنی)، ممکن است منجر به کمبود عملکرد تمام بدن (تتراپلژی) شود. در صورتی که آسیب در قسمت پایین‌تری از نخاع رخ دهد (مانند ستون فقرات کمری)، ممکن است منجر به کمبود عملکرد تنها قسمت پایینی بدن (پاراپلژی) شود.

عوارض بیماری آسیب نخاعی شامل موارد زیر است:

• کمبود یا از دست دادن حس و حرکت
• مشکلات تنفسی
• ناتوانی در کنترل ادرار و مدفوع
• مشکلات جنسی
• کاهش ضربان قلب
• اختلالات خواب
• مشکلات روانی-اجتماعی

بیماری آسیب نخاعی می‌تواند تاثیرات جدی بر زندگی فرد داشته باشد و به ویژه بر وظایف روزمره، حرکت، حس و حالت روحی تاثیر می‌گذارد. علاوه بر اثرات فیزیکی، بیماری آسیب نخاعی می‌تواند تاثیرات روحی و روانی نیز داشته باشد. افسردگی، اضطراب، انزوای اجتماعی و کاهش کیفیت زندگی روانی، برخی از مشکلات روانشناختی معمول در افراد مبتلا به بیماری آسیب نخاعی هستند.

مدیریت درمانی در بیماری آسیب نخاعی شامل تیم چند رشته‌ای از پزشکان، پرستاران، فیزیوتراپیست‌ها، روانشناسان و متخصصان توانبخشی است. درمان و مراقبت از بیماران با آسیب نخاعی بستگی به شدت و مکان آسیب و نیازهای فردی بیمار دارد. اهداف درمانی ممکن شامل بهبود عملکرد جسمانی، افزایش استقلال و کیفیت زندگی، کنترل عوارض و پیشگیری از مشکلات ثانویه باشد.

تاثیر بیماری آسیب نخاعی بر ریه

عمده‌ترین دلایل آسیب‌های نخاعی معمولاً ناشی از ضربه هستند. تصادفات وسایل نقلیه موتوری عموماً علت شایع‌تری برای بیماری آسیب نخاعی هستند، اما دیگر عوامل شامل افتادن، حوادث ناشی از کار، آسیب‌های ورزشی و مواردی مانند جراحات چاقو یا گلوله نیز باعث آسیب به نخاع می‌شوند.

افراد مبتلا به بیماری آسیب نخاعی در طول زندگی با خطر ابتلا به شرایط پزشکی جدی و ناتوان کننده مواجه هستند که شامل مواردی نظیر زخم‌های جدی، عفونت دستگاه ادراری، درد، اسپاستیسیتی و مشکلات تنفسی می‌باشد. در افراد سالم، تنفس در اصل توسط عضلات بین دنده‌ای و دیافراگم انجام می‌شود.

 با این حال، بیماری آسیب نخاعی این وضعیت را تحت تاثیر قرار می‌دهد و کنترل عضلات تنفسی (عضلات بین دنده ای) به خطر می‌افتد و باعث اختلال در عملکرد عضلات تنفسی و مشکلات ریوی می‌شود. تضعیف عضلات بازدمی همچنین می‌تواند منجر به ایجاد محدودیت در ریه شود که با کاهش حجم ریه، از جمله ظرفیت ریوی، همراه است. به علاوه، ضعف قدرت عضلانی دیافراگم باعث کاهش توانایی در تنفس عمیق می‌شود. این شرایط از علل اصلی مرگ و میر در بیماران مبتلا به بیماری آسیب نخاعی به حساب می‌آیند.

تحقیقات انجام شده درباره تاثیر آب درمانی بر عملکرد ریوی در بیماران آسیب نخاعی

از نظر فیزیکی و فیزیولوژیکی، محیط آب به دلیل مزایای نیروی هیدرواستاتیک (شناوری) و ویژگی‌های منحصر به فرد، در مدیریت انواع آسیب‌های اسکلتی-عضلانی، عصبی و قلبی-ریوی مفید است. آب درمانی مخصوصا در زمان‌هایی که فرد بیمار یکی از شرایط زیر را داشته باشد، بسیار مفید است:

• افرادی که به شدت چاق هستند.
• افرادی که مبتلا به آرتروز هستند.
• بیمارانی که محدودیت‌های تعادلی دارند. 
• افرادی که در ابتدای مراحل توان‌بخشی قرار دارند.

دکتر ماتسوموتو و همکاران به گزارش رسانده‌اند که راه رفتن در آب باعث افزایش فعالیت عضلانی، پاسخ‌های قلبی و تنفسی بیشتر، افزایش سطح حسی و بالا رفتن ادراک در افراد مسن‌تر می‌شود. هرچند که افرادی که در خارج از آب پیاده‌روی می‌کردند در مقایسه با راه رفتن در آب، سرعت بهبودی بسیار کمتری داشتند. همچنین راه رفتن بر روی تردمیل داخل آب، پس از سکته مغزی نیز مزایایی دارد. دکتر بائنا-بیتو و همکاران گزارش کرده‌اند که برنامه آب درمانی منجر به کاهش سطح درد کمر و ناتوانی، افزایش کیفیت زندگی و بهبود تناسب اندام می‌شود. اگرچه اخیراً مطالعات زیادی در رابطه با آب درمانی انجام شده است، اما تحقیقات اندکی درباره عملکرد ریوی در بیماران آسیب نخاعی گزارش شده است. بنابراین، هدف از این مطالعه بررسی تاثیر آب درمانی بر عملکرد ریوی بیماران آسیب نخاعی می‌باشد.

آیا آب درمانی بر عملکرد ریوی بیماران آسیب نخاعی تاثیری دارد؟

هدف اصلی این مطالعه، بررسی تاثیر تمرینات آب درمانی بر عملکرد ریوی در بیماران آسیب نخاعی بود. عوارض تنفسی به عنوان یکی از شایع‌ترین علل عوارض و مرگ و میر در بیماران با آسیب نخاعی شناخته شده‌اند. بیماری‌های ریوی باعث اختلال در عملکرد قلب می‌شوند. عدم کارایی ریه در حمل و نقل اکسیژن، همواره باعث تهدید و تاثیرات منفی بر تنفس می‌شود. در پاسخ به این مشکل، قلب تلاش می‌کند با افزایش کارایی قلبی آن را جبران کند، با این حال حمل نقل اکسژن طور کلی، کارایی تهویه و حمل و نقل اکسیژن کاهش می‌یابد. برای پزشکان و پژوهشگران مرتبط با توانبخشی و مراقبت از بیماران نخاعی، درک صحیح این موضوعات بسیار حائز اهمیت است، به‌خصوص زمانی که عوارض ریوی همچنان یکی از علل اصلی بروز بیماری و مرگ و میر در این جمعیت باشند. تحقیقاتی که توسط دانشمندان و پزشکان صورت گرفت، نتایج مثبتی داشت که برخی از آن ها شامل موارد زیر است:

• واکر و همکاران در گزارش خود اظهار کردند که آب درمانی باعث افزایش حجم ریه و بهبود ظرفیت تنفسی می‌شود.
• گس و همکاران در گزارش خود اعلام کردند که تمرینات آبی می‌تواند VO2 را بهبود بخشد. در این مطالعه ویژگی هیدرواستاتیک آب مورد بررسی قرار گرفت که تاثیر مثبتی بر روی بافت بدن می‌گذارد که باعث افزایش حجم ریه می‌شود.