هالوکس والگوس شایعترین بدشکلی پا در سراسر دنیاست. میزان شیوع این عارضه در میان جمعیت بالغ بین 20 تا 64 سال حدود 33 درصد تخمین زده شده است.تأثیر حرکات اصلاحی بر ناهنجاری شست کج یا هالوکس والگوس در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد
این ناهنجاری نوعی بدشکلی پیچیده، دردناک و پیشرونده است که همراه با انحراف جانبی انگشت شست پا و انحراف داخلی اولین استخوان متاتارسال پا همراه است. این موضوع در نهایت باعث افزایش زاویه والگوس شست پا در مفصل فالانژیال متاتارسال میشود.
زاویه کمتر از 15 درجه طبیعی، 15 درجه تا 20 درجه خفیف، 20 تا 40 درجه متوسط و بیش از 40 درجه شدید در نظر گرفته میشود.
فهرست مطالب
پرونیشن بیش از حد مچ پا، انقباضات تاندون آشیل، عدم تعادل عضلانی، تحرک بیش از حد مفاصل انگشتان پا، افزایش شلی مفاصل، صافی کف پای اکتسابی، قوس عرضی کم از عوامل اصلی بروز این ناهنجاری هستند.
پوشیدن کفشهای پاشنهبلند و کفشهای تنگ و باریکی که جلوی پا را منقبض میکنند، از عوامل بیرونی این ناهنجاری محسوب میشوند؛ بنابراین این ناهنجاری میتواند در بین زنان و جوانان شایعتر باشد.
افرادی که در حین مشاغل روزمره خود ایستادنها و پیادهرویهای طولانی بر روی سطحهای ناهموار را دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به چنین دفرمیتی هایی هستند. ناهنجاری شست کج یا هالوکس والگوس میتواند بر فعالیت این دسته از افراد تأثیرگذار باشد و باعث ایجاد محدودیتهای فیزیکی در حین انجام وظایف آنها شود.
این تغییر شکل باعث درد، التهاب و کاهش تحرک مفصل شست پا میشود و در صورت عدم درمان، منجر به تغییرات پاتولوژیک در راهرفتن و فشار کف پا، محدودیت دامنه حرکتی مفاصل پا، درد در هنگام راهرفتن و حرکت و مشکلات عدیده به هنگام انتخاب کفش مناسب شود.
تا به اینجا متوجه شدیم که چه مواردی ممکن است به بروز این ناهنجاری کمک کنند، اما در ادامه میخواهیم بررسی کنیم که آیا این ناهنجاری با حرکات اصلاحی قابلجبران است یا خیر؟ بدین منظور میخواهیم با هم پژوهشی را مرور کنیم که هدف از آن اصلاح ناهنجاری هالوکس والگوس بهوسیله کاهش زاویه والگوس، درد و بهبود عملکرد مچ پا بود.
برخی از تکنیکهای فیزیوتراپی میتواند در درمان این بدشکلی مفید باشد. مثلاً تحرکات همراه با موبیلیزاسیون یک تکنیک درمان دستی است که در آن درمانگر از حرکاتی بر روی مفصل استفاده میکند و بیمار باید طی این حرکات، عمل آن عضله یا آن مفصل خاص را انجام دهد.
این تکنیک برای بهبود دامنه حرکتی مفاصل، کاهش درد، محافظت و تقویت عملکرد عضلات استفاده میشود. همچنین استفاده از تمرینات کششی و تقویتی نیز در کاهش زاویه هالوکس والگوس مؤثر است. این تمرینات باید با تثبیت مناسب و شدت کافی اعمال شوند.
در این عارضه برای افزایش انعطافپذیری، قدرت عضلانی، بهبود عملکرد عضلانی، کاهش خطر آسیب و کمک به مفاصل برای حرکت در دامنه کامل حرکتی خود، حرکات کششی برای نزدیککنندههای شست پا و حرکات تقویتی برای دورکنندههای شست پا تجویز میشود.
تمرینات شست پا همچنین بهمنظور حفظ تحرک مفصل، کشش بافتهای نرم اطراف مفصل و بهبود قدرت عضلانی مهم است.
تمریناتی که در پروتکل این پژوهش گنجانده شدهاند نیز بهمنظور بهدستآوردن موارد بالا و همچنین به ترتیب برای تقویت و کشش عضلات دورکنندهها و نزدیککنندههای شست پا طراحی شدهاند.
این تمرینات شامل باز کردن انگشت پا، تمرین دایره بهصورت غیرفعال برای انگشتان پا، گرفتن و کشیدن حوله، چرخاندن توپ زیر پا، دورکردن انگشت پا با باند ورزشی، دورکردن غیرفعال انگشت شست پا با کشش مفصل متاتارسوفالانژیال، بالابردن پاشنه پا با بالا آمدن روی پنجه پا در حالت ایستاده و در نهایت سرمادرمانی بود.
اکثر مطالعات قبلی که بر روی استفاده از ارتز و اصلاح کفش متمرکز شده بودند نیز نشان دادند که این درمانها نیز تکنیکهای مناسبی برای اصلاح این ناهنجاری هستند.
یکی دیگر از روشهای اصلاح این ناهنجاری، جراحی محسوب میشود؛ اما تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان میدهد که این روش معایبی از جمله بهبودی طولانیمدت، هزینه بالا، مسائل زیبایی و عوارضی مانند عفونت، آسیب عصبی، عدم تسکین درد و ترمیم استخوان، سفتی مفصل شست پا و عود دوباره را به همراه دارد.
تا قبل از این پژوهش، هیچ مطالعهای بر روی تمرینات اصلاحی برای بهبود این ناهنجاری متمرکز نشده بود؛ بنابراین در این پژوهش سعی شده که با بهدستآوردن نتایج تحقیق و ارائه دانش بیشتر در مورد تمرینات اصلاحی، این شکاف پر شود.
بنابراین، هدف از این مطالعه تعیین اثربخشی برنامه تمرینی اصلاح ناهنجاری هالوکس والگوس در دختران جوان بود.
این مطالعه تجربی در دانشکده فیزیوتراپی کریشنا، دانشگاه کاراد هند به مدت 20 روز انجام شد. 24 زن 18 تا ۵۰ساله مبتلا به هالوکس والگوس در این مطالعه وارد شدند.
معیارهای ورود به مطالعه، زاویه بین 15 تا 40 درجه مفصل متاتارسوفالانژیال انگشت شست پا در میان آزمودنیهای زن بود. معیارهای خروج افراد از مطالعه زاویه بیش از 40 درجه، جراحیهای پا، سایر ناهنجاریهای پا، بیماریهای سیستمیک، مشکلات عصبی، شناختی، ذهنی و روانی بود.
ماهیت مطالعه قبل از شروع تمرینات توضیح داده شد و رضایت آگاهانه و اطلاعات دموگرافیک از هر آزمودنی گرفته شد.
زاویه والگوس انگشت شست پا با استفاده از گونیا متر، درد با استفاده از مقیاس بینایی درد و محدودیتهای عملکردی پا و مچ پا بر اساس شاخص ناتوانی پا و مچ پا اندازهگیری شد.
اطلاعات بهدستآمده قبل از شروع درمان ثبت و آزمودنیها به 2 گروه تقسیم شدند. گروه اول که گروه آزمایش بودند تحت درمان با تمرینات حرکات اصلاحی و کششهای دستی قرار گرفتند و گروه کنترل فقط دو تمرین باز کردن انگشت پا و حرکت افزایش قوس کفپایی را انجام دادند.
همه افراد در پایان دوره 20 روزه درمان، برای مقایسه اثربخشی تمرینات، مجدداً ارزیابی شدند.
پروتکل درمانی: انجام تمرینات، 2 تا 3 بار در روز به مدت 20 روز
الف. گروه آزمایش: تمرینات حرکات اصلاحی ناهنجاری
1) باز کردن انگشتان پا: 10 بار در 3-5 ست
2) چرخاندن غیرفعال انگشت پا (در جهت عقربههای ساعت و خلاف جهت عقربههای ساعت): 10 بار در 3-5 ست
3) چنگ زدن حوله با انگشتان پا و کشیدن آن: 10-15 بار
4) چرخاندن توپ تنیس کف پا: – 3-5 دقیقه
5) ابداکشن (دورکردن) انگشت پا با باند ورزشی: 10 بار، 3 ست
6) ابداکشن غیرفعال استخوان شست پا با کشش اولین مفصل متاتارسوفالانژیال: 10 تکرار
7) بالا آوردن پاشنه پا با فشار دادن ساق پا در حالت ایستاده: 10 تکرار، 5 ثانیه نگه داشتن
8) کشش دستی در برابر مقاومت (تمرینات انقباض آگونیست): 30 ثانیه، 15 ثانیه استراحت برای هر ست، 10 ست
9) تمرین ترکیبی: کشش دستی، انقباض آگونیست و ریلکس: انقباض 25 ثانیه، کشش 10 ثانیه، 15 ثانیه استراحت، 10 ست
10) کرایوتراپی یا اعمال سرما در ناحیه دردناک، 5-10 دقیقه
ب. گروه کنترل: تمرینات پا
1) باز کردن انگشتان پا: 10 بار در 3-5 ست
2) حرکت افزایش قوس کف پا: 10 بار در 3-5 ست
با استفاده از گونیا متر، زاویه والگوس انگشت شست پای راست و چپ اندازهگیری شد. تکیهگاه گونیا در مفصل اول متاتارسوفالانژیال، بازوی ثابت موازی با استخوان متاتارس اول، بازوی متحرک موازی با مفصل فالانژِال شست پا قرار داشت. مقدار با زاویه تشکیل شده بین این 2 خط ثبت شد. البته تعیین میزان دقیق این زاویه بهوسیله عکس رادیولوژی و از طریق اندازهگیریهای زیر به دست میآید.
درد با استفاده از مقیاس بینایی درد به ترتیب از 0 (بدون درد) تا 10 (بدترین درد) درجهبندی شد. از آزمودنیها خواسته شد تا درد خود را در حالت استراحت و فعالیت در مقیاس 10 درجهای مشخص کنند. علامتگذاری روی آن خطوط بر حسب سانتیمتر اندازهگیری شد و نتایج ثبت شد.
محدودیتهای عملکردی پا با استفاده از مقیاس ناتوانی مچ پا تعیین شد. این مقیاس دارای 22 گزاره است که در مقیاس 5 درجهای از 0 (نمیتوانم) تا 4 (اصلاً بدون مشکل) نمرهگذاری شده است. این دو مقیاس (مقیاس درد و مقیاس ناتوانی مچ پا) در مجموع 104 امتیاز دارد و بهصورت درصد نمرهگذاری میشود و هرچه درصد آن بالاتر باشد، نشاندهنده ناتوانی کمتری است.
هدف از این مطالعه تعیین اثربخشی تمرینات اصلاحی هالوکس والگوس بر دختران جوان بود.
ناهنجاری هالوکس والگوس در دختران جوان اغلب به دلیل فشار طولانیمدت وارد شده به هالوکس (استخوان شست پا) در اثر پوشیدن کفشهای تنگ و باریک رخ میدهید.
این امر منجر به کوتاهشدن ادکتور (نزدیککننده) و تضعیف عضله ابداکتور (دورکننده) شست پا میشود که افزایش زاویه والگوس، ایجاد درد، التهاب و کاهش تحرک مفصل در شست پا را در پی دارد. در صورت غفلت از این ناهنجاری، مشکلات دیگری مانند تغییرات پاتولوژیک در راهرفتن و فشار کف پا، محدودیت در دامنه حرکت مفاصل پا، درد در هنگام راهرفتن و دشواری در استفاده از کفش مناسب، ایجاد میکند؛ بنابراین، درمان دراسرعوقت برای کاهش خطرات بیشتر باید انجام شود.
مطالعه انجام شده میزان شیوع هالوکس والگوس در جمعیت جوان را حدود 33 درصد اعلام کرده است. پوشیدن کفشهای پاشنهبلند و تنگ فشار روی جلوی پا را تا ۷۶ درصد افزایش میدهد. مطالعات همچنین نشان میدهند که حدود 83 درصد از افراد مبتلا به هالوکس والگوس دارای سابقه خانوادگی در این زمینه بودهاند.
مطالعات قبلی بیشتر بر روی استفاده از نوارچسب، ارتزهای پا، درمانهای جراحی و اصلاح کفش متمرکز بودند. اما این مطالعات نتایج مطلوبی را نشان ندادهاند و مشکلاتی مانند بهبود طولانیمدت، هزینه بالا، کاهش زیبایی و برخی عوارضی که به طور غیرمستقیم بر نحوه راهرفتن و وضعیت بدن فرد تأثیر میگذارند را نشان دادهاند.
بنابراین، توجه بیشتر به رویکرد محافظهکارانه با تکنیکهای درمانی برای اصلاح این بدشکلی و بهبود عملکرد مچ پا ضروری است.
عضلات درونی پا، ثبات قوس پا را پشتیبانی میکنند و موقعیت پا را حفظ میکنند. مطالعه ما عمدتاً بر ارائه رویکرد درمانی محافظهکارانه بر روی عضلات داخلی پا بهمنظور اصلاح ناهنجاری هالوکس والگوس متمرکز بود.
هدف اصلی از این درمان محافظهکارانه افزایش زاویه والگوس، کاهش درد، بهبود عملکرد پا و جلوگیری از بدتر شدن تغییر شکل بود.
در این پژوهش آزمودنیها به طور تصادفی به 2 گروه تقسیم شدند. گروه A (آزمایش) با انجام تمریناتی پا مانند باز کردن انگشت پا، چرخاندن غیرفعال انگشتان پا در جهت عقربههای ساعت و خلاف جهت عقربههای ساعت، گرفتن و کشیدن حوله، چرخاندن توپ تنیس زیر پا و… سعی در بهبود این عارضه داشتند و گروه B (کنترل) فقط تحت درمان با دو تمرین باز کردن انگشتان پا و کاهش قوس کفپایی قرار گرفتند.
همه آزمودنیها از نظر درد، زاویه والگوس شست پا و عملکرد، قبل و بعد از مداخلات درمانی مورد ارزیابی قرار گرفتند و سرانجام نتایج این مطالعه نشان داد که در هر دو گروه کاهش در معیارهای اندازهگیری، پس از درمان وجود داشت؛ اما در گروه آزمایش این تغییرات بسیار بیشتر از گروه کنترل بود.
این موضوع نشان میدهد که درمان با حرکات اصلاحی در زنان جوان برای اصلاح ناهنجاری هالوکس والگوس بسیار مؤثر بوده است.
