بیش از سه دهه از استفاده از PRP برای درمان آسیبهای پس از جراحی و تخریبهای مفصلی میگذرد. تحقیقات زیادی نشان دادهاند که اثر تزریق PRP بر آرتروز مفصل زانو میتواند درمانی مؤثر برای التهاب مفاصل باشد. بااینحال تا به امروز، تحقیقات، اثربخشی تزریق پلاسمای غنی از پلاکت یا PRP را برای درمان مؤثر آرتروز بهطورجدی تأیید نکردهاند. این موضوع هنوز محل بحث و گفتگو است. برخی از محققان استفاده از PRP برای درمان آرتروز را مؤثر نمیدانند. اما برخی مطالعات که اثربخشی این روشها بررسی کردهاند، معتقدند که شواهد برای این موضوع دلگرمکننده بوده است. باید تحقیقات بیشتری در این زمینه انجام شود.
فهرست مطالب
در یکی از این مطالعات بیمارانی که به طور متوسط 14 ماه زانودرد خفیف را تجربه کرده بودند مورد بررسی قرار گرفتند. زانوی این بیماران برای بررسی ابتلا به آرتروز توسط MRI مورد بررسی قرار گرفت و پس از این ارزیابیها هر بیمار تحت تزریق PRP قرار گرفت. این بیماران بعد از طی دورههای 1 هفتهای، ۳ماهه، ۶ماهه و ۱ساله دوباره بررسی شدند. همچنین هر بیمار بعد از یک سال برای دومین بار تحت MRI زانو قرار گرفت. در پایان محققان دریافتند که بیماران پس از این دوره یکساله تزریق PRP درد کمتری نسبت به سال قبل داشتند (اگرچه درد لزوماً از بین نرفته بود) همچنین نتایج حاصل از MRI نشان داد که روند دژنراتیو و تخریب مفصل زانو در اکثر بیماران پیشرفت نکرده بود.
اگرچه در طی این مطالعه بازسازی غضروف زانو برای بیماران تأیید نشد، اما این واقعیت که روند تخریب و دژنراتیو مفاصل زانو بدتر نشده، میتواند موضوعی قابلتوجه باشد. زیرا شواهد نشان میدهد که آرتروز باعث میشود تا هرساله به طور متوسط 4 تا 6 درصد از غضروفهای مفاصل زانو از بین بروند.
درست است که برخی مطالعات از تزریق PRP را برای کمشدن درد و التهابات در آرتروز حمایت میکنند؛ اما مطالعات بالینی زیادی نیز شواهدی محکم برای این موضوع ارائه نمیدهند. در چندین مطالعه بالینی، تزریق PRP و مصرف دارونماها هر دو به یک اندازه تأثیرگذار بودند و حتی در مطالعاتی که شواهدی مبنی بر اثربخشی PRP ارائه میکنند، تأکید شده است که ممکن است همه بیماران از این روش درمانی سود نبرند.
طرفداران PRP ادعا میکنند که این روش در برخی موارد به دلیل تفاوت در فرمولاسیون یا تزریق در درمان موفقیت آمیز علائم شکست خورده است. به عبارت دیگر، فاکتور های خاصی مانند روش های آماده سازی، مقدار PRP تزریق شده، و تعداد دفعات تزریق، میتواند بر اثربخشی این روش تاثیر گذار باشد.
ممکن است درمان PRP مانند سایر درمانهای آرتروز، برای برخی افراد مؤثر باشد؛ اما برای برخی دیگر نه یا همراه با درمانهای دیگر، مانند فیزیوتراپی، بهترین نتیجه را داشته باشد.
پلاسمای غنی از پلاکت روشی اتولوگ است، به این معنی که از بدن بیمار خون گرفته میشود و به بدن خود او تزریق میشود، بنابراین روشی طبیعی است و خطرات کمی دارد.
سایر درمانهای استئوآرتریت خفیف تا متوسط میتواند غیرقابلاعتماد باشد یا از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. برخی عوارض جانبی و یا معایبی داشته باشد.
مطالعات نشان دادهاند که تزریق کورتیزون درد آرتروز را کاهش میدهد، اما تزریق مکرر این دارو میتواند بهمرورزمان باعث تضعیف رباطها و تاندونها شود و ممکن است اثرات مخربی بر سایر غضروفهای سالم داشته باشد.
همچنین استفاده از داروهای ضدالتهابی (NSAIDS) مانند آسپرین و ایبوپروفن میتوانند درد را کاهش دهند، اما استفاده طولانیمدت از آنها میتواند مشکلات معده، فشارخون و مشکلات قلبی را تشدید کند.
از طرفی جراحیهای جزئی برای درمان آرتروز، مانند دبریدمان آرتروسکوپی، نتایج متفاوتی دارند و ممکن است اثر آنها کمتر از درمان با دارونماها باشد.
جراحیهای تعویض مفصل، جراحیهای بسیار بزرگ و پرخطری هستند که نیاز به توانبخشیهای طولانیمدت دارند و بهعنوان آخرین گزینه برای آرتروزهای خیلی پیشرفته در نظر گرفته میشوند.
از آنجایی که استئوآرتریت درمان مطمئنی ندارد و از طرفی خطرات کمی در ارتباط با تزریق پلاسمای غنی از پلاکت وجود دارد، برخی از پزشکان معتقدند درمان PRP ارزش امتحانکردن را دارد.
بیماران باید بهخاطر داشته باشند که PRP درمان همهجانبه نیست و بهتر است از آن در ترکیب با درمانهای غیرجراحی و تغییرات سبک زندگی مانند فیزیوتراپی، کاهش وزن، بریس ها وداروهای ضدالتهابی استفاده شود.
اگرچه مطالعات آزمایشگاهی نشان داده است که پلاسمای غنی از پلاکت یا همان PRP باعث بازسازی سلولی میشود، اما دانشمندان هنوز به طور مشخص نمیدانند که چگونه و چرا این اتفاق میافتد. کارشناسان هنوز سؤالات زیادی در مورد درمان پلاسمای غنی از پلاکت دارند.
مانند این سؤال که چه زمانی باید از این درمان استفاده کرد؟ و یا این که اگر این روش، درمان مؤثری برای آرتروز است، آیا باید از آن در مراحل اولیه آرتروز استفاده کرد یا فقط زمانی که همه گزینههای دیگر بیاثر بودهاند؟ غلظت بهینه پلاکتها و گلبولهای سفید خون چقدر است؟ چه مقدار پلاسمای غنی از پلاکت باید تزریق شود؟ چه زمانی و با چه تعداد دفعات تزریق باید انجام شود؟ آیا یک تزریق کافی است؟ بهترین پروتکل توانبخشی برای استفاده پس از تزریق PRP چیست؟
در حال حاضر چندین کارآزمایی بالینی در حال انجام است که میتواند به افزایش دانش در مورد پلاسمای غنی از پلاکت کمک کند. تا زمانی که اطلاعات بیشتری به دست آورده نشود، پزشکان باید بر اساس دادههای تحقیقاتی موجود، تجربه شخصی و ارتباط پزشک و بیمار این درمان را امتحان کنند.
دانشمندان هنوز در حال بررسی هستند که کدام بیماران مبتلا به آرتروز میتوانند واجد شرایط تزریق PRP باشند. اگرچه که هنوز برای نتیجهگیری زود است، اما تحقیقات نشان میدهد که تزریق PRP برای بیماران جوان و کسانی که هنوز در مراحل اولیه بیماری هستند، میتواند مناسبتر باشد.
این بیماران ممکن است قبلاً درمانهایی مانند استراحت و فیزیوتراپی را امتحان کرده باشند؛ اما هنوز برای درمانهایی مانند جراحیهای تعویض مفصل آمادگی لازم را نداشته باشند.
هیچ فهرست جهانی پذیرفته شدهای که بتوان بر اساس آن افرادی که واجد شرایط تزریق PRP هستند را شنایی کرد وجود ندارد. اما سازمانهای تخصصی مانند آکادمی جراحان ارتوپدی آمریکا و انجمن بینالمللی پزشکی سلولی، شرایطی را که میتوان برای بهبود آنها درمان بهوسیله تزریق PRP را پیشنهاد کرد ارائه کردهاند. بر اساس این موارد میتوان تصمیم گرفت که آیا شما فرد مناسبی برای این درمان هستید یا خیر.
اگر درد آرتروز بر فعالیتهای روزانه تأثیر گذاشته است.
درصورتیکه سایر درمانهای محافظهکارانهتر شکستخوردهاند.
اگر فیزیوتراپی برای تقویت عضلات مفاصل کمکی نکرده است.
درصورتیکه بیمار به داروهای ضدالتهابی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن حساس است یا NSAIDها تسکین درد کافی را ندارند.
اگر آسپیراسیون مفصل نتیجهبخش نبوده است و یا تسکین درد کافی را فراهم نکرده باشد.
درصورتیکه تزریق استروئید مؤثر نبوده و یا بیمار میخواهد از تزریق استروئید خودداری کند.
تزریق پلاسمای غنی از پلاکت معمولاً برای شدیدترین موارد استئوآرتریت توصیه نمیشود.
همچنین تزریق پلاسمای غنی از پلاکت ممکن است برای بیماران آرتروزی که شرایط زیر را دارند مناسب نباشد:
بیمارانی که وضعیت پزشکی خطرناکی دارند که میتواند با تزریق بدتر شود یا گسترش یابد، مانند کسانی که عفونت فعال، بیماری متاستاتیک، یا بیماریهای پوستی خاص دارند
افرادی که اختلالات خونی دارند
کسانی که تحت درمان با دروهای ضدانعقاد خون هستند
افرادی که کمخون هستند
و زنانی که حامله هستند
علاوه بر این، بیمارانی که به محصولات گاوی حساسیت دارند باید به پزشک خود اطلاع دهند. اگر پلاسمای غنی از پلاکت با ماده افزودنی به نام ترومبین گاوی که از گاو گرفته میشود، ترکیب شود، ممکن است باعث واکنش آلرژیک در این افراد شود.
