آیا اسکولیوز و پوکی‌استخوان مرتبط هستند؟

اسکولیوز یک انحنای جانبی ستون فقرات است که معمولاً در دوران کودکی یا اوایل نوجوانی تشخیص داده می‌شود، اما این بیماری می‌تواند در هر سنی ایجاد شود.

پوکی‌استخوان با کمبود تراکم مواد معدنی در استخوان‌ها مشخص می‌شود. این بیماری باعث ایجاد استخوان‌های ضعیف و متخلخل می‌شود، به این معنی که خطر شکستگی استخوان در فرد را افزای شمی دهد.

ازآنجایی‌که افزایش سن خطر ابتلا به هر دو بیماری را افزایش می‌دهد، این بیماری‌ها در بین افراد مسن شایع‌تر هستند. هر دوی بیماری‌ها بر ستون فقرات نیز تأثیر می‌گذارد.

باتوجه‌به این شباهت‌ها، بسیاری از بیماران نگران‌اند که آیا اسکولیوز و پوکی‌استخوان به هم مرتبط هستند یا خیر. در این مقاله ما به ارتباط‌های احتمالی بین این دو بیماری، بر اساس تحقیقات فعلی نگاهی می‌اندازیم.

اسکولیوز چگونه بر ستون فقرات تأثیر می‌گذارد؟

اسکولیوز باعث ایجاد یک انحنای جانبی غیرطبیعی در ستون فقرات می‌شود که این انحنا می‌تواند باعث چرخش مهره‌های ستون فقرات نیز شود. به‌طورکلی ستون فقرات دارای سه انحنای اصلی طبیعی است که سه بخش اصلی ستون فقرات را مشخص می‌کند: انحنای گردنی (سرویکال)، انحنای سینه‌ای (توراسیک) و انحنای کمری (لومبار). این انحناها به ستون فقرات این توانایی را می‌دهد تا فشار مکانیکی وارد شده در طول حرکات را به طور یکنواختی در سرتاسر بدن توزیع کند. همچنین این انحناها باعث افزایش قدرت و انعطاف‌پذیری در ستون فقرات می‌شود.

هنگامی که یکی از این انحناهای طبیعی از بین می‌رود، بدن با قراردادن انحناهای خنثی‌کننده در جهت مخالف، به ثبات و حمایت از این ستون فقراتِ از تراز خارج شده پاسخ می‌دهد.

هنگامی که این اتفاق می‌افتد، بیومکانیک کلی ستون فقرات مختل می‌شود و بسته به‌شدت و شکل وضعیت، می‌تواند با ایجاد تغییرات وضعیتی و علائم، نواحی متعددی از بدن را تحت‌تأثیر قرار دهد.

پیشرفت اسکولیوز

اسکولیوز یک بیماری پیش‌رونده است، به این معنی که این عارضه به‌مرورزمان بدتر می‌شود و انحنا افزایش می‌یابد و احتمالاً علائم قابل‌توجه‌تری مانند تغییرات وضعیتی و درد (در بزرگسالان) ایجاد می‌کند.

چالش اصلی در درمان اسکولیوز تعیین میزان پیشرفت وضعیت فرد مبتلا است. بااین‌حال، آنچه که ثابت شده است این است که در صورت عدم درمان به‌موقع، این ناهنجاری می‌تواند پیشرفت کند.

یکی از راه‌هایی که به‌وسیله آن می‌توان شدت وضعیت انحنا را در فرد بیمار را تعیین کرد، عکس‌برداری با اشعه ایکس و اندازه‌گیری «زاویه کوب» است. زاویه کوب معمولاً به‌عنوان “استاندارد طلایی ارتوپدی برای ارزیابی اسکولیوز” نامیده می‌شود.

زاویه کوب با کشیدن خطوط متقاطع از پایین و بالای مهره‌های خمیده (استخوان‌های ستون فقرات) اندازه‌گیری می‌شود. زاویه کوب به ما می‌گوید که انحنای ستون فقرات چقدر است و به‌وسیله آن می‌توان وضعیت بیمار را به‌عنوان خفیف، متوسط، شدید یا بسیار شدید طبقه‌بندی نمود:

اسکولیوز خفیف:

اندازه زاویه کوب بین 10 تا 25 درجه

اسکولیوز متوسط:

اندازه زاویه کوب بین 25 تا 40 درجه

اسکولیوز شدید:

اندازه زاویه کوب 40+ درجه

اسکولیوز بسیار شدید:

اندازه زاویه کوب 80+ درجه

با مشاهده دامنه زاویه کوب می‌توان متوجه شد که شدت اسکولیوز در هر فرد تا چه میزان متفاوت است و این موضوع نشان میدهد که چرا علائم و سایر مسائل مرتبط در هر فرد با فرد دیگر تفاوت دارد. همچنین باید اشاره کرد که برای داشتن اسکولیوز باید زاویه کوب بیش از 10 درجه باشد.

انواع مختلف اسکولیوز

اسکولیوز اغلب به‌عنوان یک بیماری پیچیده و مرموز توصیف می‌شود. این موضوع عمدتاً به دلیل شایع‌ترین شکل آن است: اسکولیوز ایدیوپاتیک (ناشناخته) نوجوانان.

اسکولیوز ایدیوپاتیک در سنین 10 تا 18 سالگی تشخیص داده می‌شود و 80 درصد موارد شناخته شده اسکولیوز را تشکیل می‌دهد. “ایدیوپاتیک” به این معنی است که هیچ علت شناخته شده‌ای برای ابتلای نوجوانان به این نوع اسکولیوز وجود ندارد. 20 درصد باقیمانده شامل انواعی با علل شناخته شده است، علت‌هایی مانند مشکلات عصبی عضلانی، مادرزادی، دژنراتیو و تروماتیک.

مشکلات عصبی عضلانی:

اسکولیوزی که به دلیل وجود یک بیماری عصبی عضلانی مانند فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی ایجاد می‌شود.

مشکلات مادرزادی:

اسکولیوزی که در رحم مادر به دلیل ناهنجاری استخوان در ستون فقرات جنین ایجاد می‌شود.

مشکلات دژنراتیو:

اسکولیوزی که به دلیل تغییرات دژنراتیو در ستون فقرات به دلیل افزایش سن یا برخی  سبک‌های زندگی نامناسب ایجاد می‌شود. این شکل از اسکولیوز بیشتر افراد مسن را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ زیرا ستون فقرات با اثرات تخریبی پیری مواجه می‌شود.

مشکلات تروماتیک:

اسکولیوزی که در اثر ضربات شدیدی که به ستون فقرات وارد شده است ایجاد می‌شود، مانند ضربه‌های وارد شده به هنگام تصادف یا سقوط.

پیشرفت اسکولیوز

یکی از جنبه‌های منفی اسکولیوز ایدیوپاتیک میزان پیشرفت آن است. همان‌طور که قبلاً اشاره کردیم، نمی‌توان به طور کامل میزان پیشرفت انحنای یک فرد را پیش‌بینی نمود، اما عوامل خاصی وجود دارند که به کمک آنها می‌توان میزان این پیشرفت را پیش‌بینی نمود. یکی از اصلی‌ترین این عوامل، فاکتور “رشد” است.

نوجوانانی که وارد دوران بلوغ می‌شوند در معرض خطر بالایی برای پیشرفت این بیماری هستند؛ زیرا این مرحله از رشد با جهش‌های سریع مشخص می‌شود. اگر بتوان اسکولیوز را زودتر و قبل از این مرحله پیش‌رونده بیماری تشخیص داد، شانس بیشتری برای تأثیرگذاری بر آن و طراحی یک برنامه درمانی برای جلوگیری از پیشرفت بیماری وجود خواهد داشت.

اگرچه پس از رسیدن به بلوغ اسکلتی، روند پیشرفت کندتر می‌شود، اما همچنان می‌تواند علائم و تأثیرات مخرب بسیاری را در بزرگسالان ایجاد کند، به‌خصوص در اسکولیوز دژنراتیو که به دلیل تغییرات دژنراتیو و تخریبی ستون فقرات ایجاد می‌شود.

پس تا به این جای کار متوجه شدیم که اسکولیوز اشکال مختلفی دارد که می‌تواند گروه‌های سنی مختلف را تحت‌تأثیر قرار دهد. همچنین دانستیم که این ناهنجاری یک وضعیت پیش‌رونده است که در صورت عدم درمان ممکن است بدتر شود. همچنین فهمیدیم که فاکتور رشد محرک بزرگی برای پیشرفت این بیماری است و اسکولیوز به‌عنوان یک بیماری ستون فقرات، روی هم‌ترازی و هم‌راستایی استخوان‌های ستون فقرات تأثیر می‌گذارد.

حال، بیایید نگاهی به وضعیت شایع دیگری که بر سلامت و عملکرد استخوان‌ها تأثیر می‌گذارد بیندازیم: پوکی‌استخوان.

آیا اسکولیوز می‌تواند منجر به پوکی‌استخوان شود؟

شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد اسکولیوز با کمبود تراکم استخوان مرتبط است. بااین‌حال، مشخص نیست که آیا این وضعیت به طور خاص منجر به پوکی‌استخوان می‌شود یا خیر.

مطالعه‌ای در سال 2019 نشان داد که افراد مبتلا به اسکولیوز به میزان قابل‌توجهی دارای تراکم استخوان کمتری نسبت به افراد بدون این بیماری هستند. نویسندگان این مقاله حدس می‌زنند که ناهنجاری‌های ساختاری در اسکولیوز ممکن است منجر به کاهش تراکم مواد معدنی در استخوان‌ها شود. اما آنها خاطرنشان می‌کنند که مشخص نیست که آیا پوکی‌استخوان یکی از عوارض اسکولیوز است یا خیر.

از طرفی مطالعه‌ای که در سال 2021 انجام شده است، هیچ مدرکی مبنی بر ارتباط اسکولیوز کمری (لومبار) با تراکم استخوان فمور (ران) پیدا نکرد.

بنابراین، تحقیقات بیشتری برای تعیین اینکه چگونه اسکولیوز ممکن است منجر به تراکم استخوان پایین و پوکی‌استخوان شود، نیاز است.

آیا پوکی‌استخوان می‌تواند منجر به اسکولیوز شود؟

شواهد قوی‌تری وجود دارد که نشان می‌دهد پوکی‌استخوان می‌تواند باعث اسکولیوز شود. کاهش تراکم استخوان در پوکی‌استخوان باعث ضعیف‌شدن مهره‌های ستون فقرات می‌شود. این موضوع خطر شکستگی‌های فشاری در مهره‌ها را افزایش می‌دهد که می‌تواند منجر به اسکولیوز، به‌ویژه در افراد مسن شود.

مطالعه‌ای در سال 2016 نشان داد که تراکم استخوان پایین خطر انحنای ستون فقرات را در نوجوانان مبتلا به اسکولیوز افزایش می‌دهد.

علاوه بر این، مطالعه‌ای در سال 2019 به تحقیقات قدیمی‌تر اشاره دارد که نشان می‌دهد افراد مبتلا به پوکی‌استخوان بیشتر در معرض ابتلا به اسکولیوز مرتبط با سن هستند.

عوامل خطرآفرین مرتبط با اسکولیوز و پوکی‌استخوان

افزایش سن یک عامل خطرآفرین اصلی برای اسکولیوز و پوکی‌استخوان است. بااین‌حال، هر کدام از این بیماری‌ها مجموعه‌ای از عوامل خطرآفرین خاص خود را نیز دارد.

عوامل خطرآفرین برای ابتلا به اسکولیوز عبارت‌اند از:

• جنسیت (اسکولیوز در زنان بیشتر شایع است)
• داشتن سابقه خانوادگی این بیماری
• ناهنجاری‌های فیزیکی، مانند نابرابری طول پاها
• آسیب‌های ستون فقرات
• عوامل خطرآفرین برای ابتلا به پوکی‌استخوان عبارت‌اند از:
• داشتن نژاد آسیایی
• داشتن سابقه خانوادگی این بیماری
• یائسگی زودرس
• کمبود وزن یعنی وزن کمتر از 50 کیلوگرم
• سبک زندگی کم‌تحرک
• شکستگی استخوان بعد از 40 سالگی
• سیگارکشیدن

پوکی‌استخوان نه‌تنها می‌تواند منجر به اسکولیوز شود، بلکه می‌تواند خطر شکستگی را نیز افزایش دهد.

آیا می‌توان از اسکولیوز و پوکی‌استخوان پیشگیری کرد؟

حتی اگر سابقه خانوادگی هر یک از این بیماری‌ها را داشته باشید، ممکن است بتوانید خطر ابتلا به اسکولیوز و پوکی‌استخوان را کاهش دهید.

روش‌های پیشگیری از این بیماری‌ها عبارت‌اند از:

رژیم غذایی سالم:

رژیم غذایی سرشار از کلسیم و ویتامین D می‌تواند خطر ابتلا به پوکی‌استخوان را کاهش دهد. به نوبه خود، ممکن است از اسکولیوز مرتبط با پوکی‌استخوان جلوگیری کند.

انجام ورزش:

فعالیت‌هایی مانند بدنسازی، پیاده‌روی، آهسته دویدن و تنیس می‌تواند به جلوگیری از ضعف استخوان‌ها کمک کند. این فعالیت‌ها همچنین می‌توانند از بدتر شدن اسکولیوز جلوگیری کنند.

مراجعه منظم به پزشک:

اگر پوکی‌استخوان دارید، برای جلوگیری از تحلیل بیشتر استخوان‌ها تحت‌نظر یک متخصص باشید و درمان‌های لازم را دریافت کنید. این موضوع به کاهش خطر اسکولیوز ناشی از پوکی‌استخوان کمک می‌کند. همچنین احتمال شکستگی را به حداقل می‌رساند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه نمود؟

اگر اسکولیوز در کودکی یا نوجوانی تشخیص داده شود، بهتر است برای جلوگیری از پیشرفت انحنا درمان سریع‌تر آغاز شود. همچنین توصیه می‌شود که در صورت داشتن سابقه خانوادگی پوکی‌استخوان به پزشک خود این موضوع را  اطلاع دهید. پزشک ممکن است آزمایش‌های خاصی را برای تعیین خطر ابتلای شما به این بیماری برای شما تجویز کند.

علاوه بر این، در صورت داشتن موارد زیر با پزشک خود مشورت کنید:

• کمردرد جدید و بدون دلیل
• درد پس از آسیب‌هایی مانند تصادف و سقوط
• شانه‌ها یا لگنی که به‌تازگی نابرابر شده‌اند
• تنگی نفس
• مشکل در راه‌رفتن

کلام آخر

اسکولیوز و پوکی‌استخوان هر دو بر ستون فقرات تأثیر می‌گذارند. اسکولیوز باعث ایجاد انحنای غیرطبیعی در ستون فقرات می‌شود و پوکی‌استخوان باعث ضعیف‌شدن استخوان‌ها از جمله استخوان‌های ستون فقرات می‌شود.

پوکی‌استخوان به‌خصوص در افراد مسن می‌تواند منجر به اسکولیوز شود. این موضوع به این دلیل است که پوکی‌استخوان تراکم و استحکام استخوان را در ستون فقرات کاهش می‌دهد و منجر به انحنا می‌شود.

صرف‌نظر از سن خود، همچنین می‌توانید با اتخاذ برخی اقدامات سبک زندگی، مانند ورزش منظم و خوردن یک رژیم غذایی مغذی و متعادل، خطر ابتلا به هر دو بیماری را کاهش دهید.