فهرست مطالب
استئوآرتریت زانو یا آرتروز زانو یک بیماری دژنراتیو پیشرونده و ناتوانکننده است که در افراد مسن بسیار شایع میباشد. این اختلال در اثر فعلوانفعالات بین بافتی در مفصل ایجاد میشود.
این عارضه اغلب با آسیب، متابولیسم ناکارآمد، التهاب، ضعف عضلانی، درد، ناتوانی و در نهایت کاهش کیفیت زندگی همراه است. در این عارضه، سلولهای التهابی میتوانند باعث آزادشدن مادههای شیمیایی شوند که در ترکیب با کندروسیتها یا همان سلولهای تشکیلدهنده غضروف مفصلی، منجر به تسریع روند تخریب غضروفها شوند. در آرتروزهای پیشرفته زانو، سطوح بالای التهاب میتواند با درد شدیدتر و تخریب سریعتر ساختار زانو همراه باشد؛ بنابراین، استفاده از درمانهای ضدالتهابی در درمان آرتروز زانو یک امر ضروری به نظر میرسد.
از طرفی لیزردرمانی با پرتوهای سطح پایین یک مداخله درمانی ایمن محسوب میشود که در مطالعات حیوانی تأثیر آن برای کاهش التهاب آرتروز نشاندادهشده است. علاوه بر این، برخی مطالعات حتی نشان داده است که لیزردرمانی با شدت نسبتاً کم ممکن است اثر محافظتی بر روی غضروف زانویی که دچار آرتروز شده است داشته باشد. بااینوجود، لیزردرمانی با پرتوهای سطح پایین در همه موارد مربوط به آرتروز زانو تجویز نمیشود. طبق آخرین دستورالعمل انجمن بینالمللی تحقیقات استئوآرتریت، لیزردرمانی با پرتوهای سطح پایین در بیمارانی با سطح 3 آرتروز زانو و در بیماران مبتلا به اختلالات قلبی عروقی، اختلالات گوارشی یا بیمارانی که سابقه عوارض جانبی هنگام استفاده از داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی را دارند، تجویز میشود.
در ادامه قصد داریم یک مقاله را باهم بررسی کنیم که نهتنها مروری سیستماتیک داشته است بر مقالاتی که تأثیر لیزردرمانی بر آرتروز زانو را بررسی کرده است؛ بلکه تأثیر لیزردرمانی را همراه با تمرینات قدرتی بر آرتروز زانو نیز بررسی کرده است. در این مقاله که در سال 2019 منتشر شده است ابتدا مقالات قبلی که در این زمینه کار شدهاند مورد بررسی قرار گرفته است. مثلاً در یکی از مقالات نشاندادهشده که لیزردرمانی با پرتوهای سطح پایین، قادر به کاهش درد کوتاهمدت آرتروز زانو شده است. در این پژوهش، آزمودنیها به سه گروه تقسیم شدند و یک گروه از دوزهای توصیه شده انجمن جهانی لیزردرمانی پیروی کردند و گروه دیگر تحت درمان با دوزهای متفاوتتری قرار گرفتند.
گروه سوم نیز تحت درمان با دارونماها قرار داشتند. گروهی که تحتتأثیر دوزهای توصیه شده قرار گرفته بودند، تسکین درد قابلتوجهی را در مقایسه با گروه دارونما در هفتههای چهارم تا هشتم درمان و در پیگیریهای پس از تکمیل درمان نشان دادند درحالیکه گروهی که تحتتأثیر دوزهای غیر توصیه شده قرار گرفته بودند، بهبودی کمتری را در هفتههای اول و حتی هفتههای بعد از درمان از خود نشان دادند. این مقاله عنوان کرده است که تا کنون پژوهشی در این زمینه انجام نشده است که اثربخشی بلندمدت لیزردرمانی با پرتوهای سطح پایین در آرتروز زانو را بررسی کرده باشد. از طرفی نتایج مقالات قبلی تناقضاتی را در ارتباط با تأثیر لیزردرمانی با پرتوهای سطح پایین بر آرتروز زانو را نشان دادهاند و هیچ منبع معتبری دوز تأیید شدهای را به طور گسترده بررسی نکرده است.
همیشه توصیه شده است که افراد مبتلا به آرتروز زانو تمرینات بدنی را بهصورت مرتب انجام دهند، زیرا این موضوع میتواند التهاب زانو را کاهش دهند، بااینحال داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و لیزردرمانی با پرتوهای سطح پایین میتواند تأثیر بسیار بیشتری در مقایسه با فعالیت بدنی داشته باشد. پروتکلهای تمرینی و فعالیتهای بدنی مختلفی دررابطهبا آرتروز زانو وجود دارد. مثلاً در یکی از پژوهشها که در سال 2017 انجام شده است، نشاندادهشده که اگر مداخلات ورزشی بر اساس پروتکلهای کالج پزشکی ورزشی آمریکا (ACSM) مورداستفاده قرار گیرد، میتواند از سایر تمرینات دیگر مفیدتر باشد.
در این پروتکل ورزشی انجام حداقل دو جلسه تمرین قدرتی در هفته، شامل 2 تا 4 ست با حداکثر 8 تا 12 تکرار توصیه شده است. در مقالهای که قصد داریم با هم مرور کنیم نیز بررسی مقالات دیگر دررابطهبا نتایج کارآزماییها انجام شده و نشاندادهشده که اثربخشی لیزردرمانی با پرتوهای سطح پایین بهعنوان مکمل برنامه تمرینی قدرتی کالج پزشکی ورزشی آمریکا در آرتروز زانو تنها در چند کارآزمایی بالینی مورد بررسی قرار گرفته است و این کارآزماییها فاقد ارزیابیهای بلندمدت بودهاند. علاوه بر این، نشانگرهای التهابی فقط در دو مورد از آزمودنیها مورد ارزیابی قرار گرفت بود که این ارزیابیها هم فقط شامل ارزیابیهای کوتاهمدت بودند؛ بنابراین، نویسندگان این پژوهش تصمیم گرفتند تا اثربخشی کوتاهمدت و بلندمدت لیزردرمانی با پرتوهای سطح پایین را همراه با پروتکل تمرینی کالج پزشکی ورزشی آمریکا در افراد مبتلا به آرتروز زانو بررسی کنند.
افرادی که در این کارآزمایی شرکت نمودند از شهرداری برگن در نروژ و از طریق آگهی کتبی و شفاهی به کلینیک سرپایی دانشگاه جذب شدند. معیارهای ورود افراد با هر جنسیتی، سن بالای 50 سال، درد زانو در یک یا هر دو پا حین حرکت در 3 ماه گذشته، و تشخیص آرتروز زانو با استفاده از معیارهای بالینی در نظر گرفته شد. شرکتکنندگان در کارآزمایی به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. یکی از گروهها تمرینات قدرتی به همراه لیزردرمانی با پرتوهای سطح پایین دریافت کردند و گروه دیگر تمرینات قدرتی را انجام دادند و تحت درمان با دستگاه لیزر ساختگی قرار گرفتند.
شرکتکنندگان در 8 هفته اول تمرینات را بدین ترتیب انجام میدادند: تمرینات تحتنظر فیزیوتراپیست در کلینیک سرپایی دانشگاه سه بار در هفته در 3 هفته اول و یکبار در هفته در 5 هفته بعدی (14 جلسه تمرین تحت نظارت و 10 جلسه تمرین بدون نظارت). این برنامه شامل تجهیزات خاصی نبود، به جز یک باند الاستیک که بین شرکتکنندگان توزیع شد. این موضوع باعث شد که برنامه تمرینی در خانه نیز بهراحتی انجام شود. هر جلسه شامل 5 دقیقه گرمکردن با تمرینات سبک وزنه برای اندام تحتانی بود و به دنبال آن تمرین قدرتی در سطح 1 یا 2 انجام میشد:
• گرمکردن: قدمزدن، راهرفتن به پهلو و بالاآوردن زانو.
• سطح تمرین قدرتی 1: حرکت پل لگن (2 ست با 15 تکرار)، خمکردن زانو با یک پا با حداکثر خمش 60 درجه (2 ست با 10 تکرار)، و دورکردن پا از بدن با باند الاستیک (2 ست با 10 تکرار در هر پا).
• سطح تمرین قدرتی 2: حرکت پل لگن (3 ست با 15 تکرار)، خمشدن زانو با یک پا با حداکثر خمش 60◦ (3 ست با 10 تکرار)، دورکردن پا از بدن با باند الاستیک (2 ست با 10 تکرار در هر پا) لانژ به پهلو (2 ست با 10 تکرار در هر پا) و لانژ به عقب (2 ست با 10 تکرار در هر پا).
گروه لیزر سه بار در هفته در 3 هفته اول مطابق با توصیههای درمان لیزردرمانی انجمن جهانی، تحت لیزردرمانی با پرتوهای سطح پایین قرار گرفتند: شش نقطه در خط مفصل داخلی زانو، شش نقطه در خط جانبی مفصل زانو، و سهنقطه در حفره پشت زانو. لیزردرمانی بلافاصله پس از هر جلسه تمرین تحت نظارت فیزیوتراپیست اعمال شد. شرکتکنندهها در گروه دارونما با یک دستگاه لیزر ساختگی با ظاهر یکسان، با استفاده از روش مشابه، اما با سیمبرش پنهان که در خود دستگاه قرار داشت و منجر به عدم توان خروجی میشد، تحت درمان قرار گرفتند. این سیم توسط خود سازنده دستگاه قطع شده بود و بنابراین هیچکس در مطالعه نمیدانست کدام دستگاه لیزر سالم است.
درد، ناتوانی و کیفیت زندگی گزارش شده توسط بیماران بهطورکلی در هر دو گروه در طول مطالعه در مقایسه با شروع مطالعه بهبود یافت. جالبتوجه است که استفاده از مسکنها و داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی در گروه لیزردرمانی به طور قابلتوجهی بیشتر از گروه دارونما کاهش یافت، و اگرچه این تفاوتها تنها در هفته 52 از نظر آماری معنیدار بود، اما این روند مثبت به طور قابلقبولی مشاهده شد.
درواقع از جمله پیامدهای اولیه مرتبط با آرتروز در شرکتکنندگان قبل از شرکت در این مطالعه، اظهار درد هنگام راهرفتن، در حالت استراحت و در شب بود که بعد از بررسیها مشخص شد که تفاوت معنیداری بین گروهها در پیامدهای اولیه وجود ندارد. بااینحال، در گروه لیزردرمانی تعداد شرکتکنندگانی که از داروهای ضددرد و ضدالتهاب غیراستروئیدی استفاده میکردند به طور قابلتوجهی کاهش یافت و عملکرد در آزمون ایستادن از حالت نشسته در مقایسه با گروه دارونما در هفته 52 افزایش دیده شد. آستانه فشار درد در خط مفصل (PPT) در گروه دارونما بیشتر از گروه لیزر بهبود یافت، اما فقط در 8 هفته اول و هیچ اثر درمانی قابلتوجه دیگری مشاهده نشد. اگرچه درد در راهرفتن و خط مفصل در گروه دارونما در ابتدا بدتر از گروه لیزردرمانی بود و بنابراین، فضای بیشتری برای بهبود داشت. همچنین درصد بهبود کوتاهمدت در گروه دارونما بسیار بیشتر از کارآزماییهای مشابه بود. درد در هر دو گروه به میزان قابلتوجهی کاهش یافت؛ بنابراین میتوان این گونه نتیجهگیری کرد که لیزردرمانی با پرتوهای سطح پایین میتواند از نظر کاهش مصرف داروهای ضددرد و افزایش عملکرد در تست ایستادن از حالت نشسته، تأثیری مثبت داشته باشد.
